Bólusettir tvöfalt líklegri til að smitast

Nú eru fullbólusettir tvöfalt líklegri til að smitast af kóvít en óbólusettir.

Smittíðni þríbólusettra hefur meira en tífaldast frá 20. desember og er nú 70% af smittíðni meðal óbólusettra. Eftir fáeina daga verður hún orðin hærri.

Þá er auðvitað lausnin sú að veita þeim sem smita mest sérstakar undanþágur. Gleymum því ekki heldur að dánarhlutfall vegna þessa "hræðilega vágests" á síðasta ári hérlendis var 0.03% - talsvert lægra en vegna flensu.

Við hljótum að vera að nálgast hápunkt sálsýkinnar.

 

Til skoðunar að létta sóttkví hjá þríbólusettum

Skiptir velferð ungra barna engu máli lengur?

Nú þrýsta sóttvarnaryfirvöld, kennarasamtök og fleiri aðilar á að strax verði byrjað að sprauta 5-11 ára börn með bóluefni við Covid-19 sjúkdómnum. Afar fátítt er að þessi sjúkdómur valdi börnum heilsutjóni. Samkvæmt svari Landlæknis við fyrirspurn þann 20. desember síðastliðinn hafði þá ekkert barn hérlendis á aldrinum 5-11 ára lagst á spítala vegna hans. Í Þýskalandi hafði ekkert barn á þessum aldri látist úr sjúkdómnum samkvæmt rannsókn sem náði fram í maí á síðasta ári og kom út fyrir mánuði síðan[i]. Alls staðar í heiminum er þetta sama sagan og hefur raunar verið allt frá upphafi. Covid-19 er börnum nær alveg skaðlaus.

Eins og þetta graf af covid.is sýnir hefur þróun í nýgengi smita gjörbreyst á síðustu tveimur vikum. Tvöföld bólusetning virðist ekki aðeins gagnslaus, heldur verri en gagnslaus.

Hér á landi er tíðni aukaverkanatilkynninga vegna bóluefnanna hins vegar 75-föld tíðnin vegna flensubólusetninga árið 2019. Tilkynningar um alvarlegar aukaverkanir á hverja milljón bólusettra eru 500-1000 sinnum fleiri en fram til þessa hefur verið talið ásættanlegt[ii].

Opinber gögn sýna að nú þegar hið nýja omicron-afbrigði veirunnar hefur hafið innreið sína er smittíðni meðal bólusettra fullorðinna þegar orðin tvöföld smittíðnin meðal óbólusettra. Leitnin bendir til að smittíðni bólusettra barna[iii] sé nú orðin hin sama og meðal óbólusettra barna. Og þríbólusettir nálgast hraðbyri aðra hópa. Af þessu er ljóst að bólusetning barna breytir engu um smit meðal þessa hóps.

Drögum þetta saman:

• Smitvörn er engin, eins og opinber gögn sýna.
• Sjúkdómurinn er börnum nánast alveg hættulaus.
• Tilkynningar um alvarlegar aukaverkanir eru margfalt tíðari en vegna annarra bóluefna.
• Ráðgjafar stjórnvalda í fjölmörgum nágrannalöndum okkar vara við notkun þessara lyfja fyrir heilbrigð börn vegna áhættu og skorts á ávinningi[iv].

Í ljósi alls þessa hlýtur maður að spyrja hvort velferð ungra barna skipti í alvöru engu máli lengur.

(Birt á visir.is 4. janúar 2021)

 

__________________________________________________________________________ 

[i] https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.11.30.21267048v1.full.pdf

[ii] Samkvæmt svari Lyfjastofnunar við fyrirspurn þann 1.11.2021 voru 9 tilfelli aukaverkana vegna flensubólusetninga tilkynnt 2019. Um 70.000 voru bólusettir við flensu. Tilkynningarnar eru nálægt 5.900 það sem af er þessu ári, af tæplega 290.000 bólusetningum. https://www.lyfjastofnun.is/covid-19/aukaverkanatilkynningar-vegna-covid-19/, https://www.covid.is/tolulegar-upplysingar-boluefni, https://skemman.is/bitstream/1946/21438/1/Lokaskjal.pdf

[iii] Af einhverjum ástæðum vantar nýgengistölur meðal óbólusettra barna allra síðustu daga þegar þetta er ritað.

[iv] https://www.academie-medecine.fr/should-children-be-vaccinated-against-covid-19/?lang=en, https://news.yahoo.com/finland-limit-childrens-covid-19-143038445.html, https://www.gov.uk/government/news/jcvi-issues-new-vaccination-advice-for-children-and-young-people, https://www.fhi.no/nyheter/2021/na-sendes-det-ut-vaksiner-til-barn-511-ar-med-alvorlig-grunnsykdom/

Við skulum ekki vaka um dimmar nætur - erindi flutt á útifundi samtakanna Frelsi og ábyrgð á Austurvelli í dag

Við könnumst flest við kvæði Jóhanns Sigurjónssonar, Sofðu unga ástin mín. Ófá íslensk börn hafa sofnað út frá því í gegnum tíðina. Þetta er kvæðið sem Halla kona Eyvindar syngur fyrir dóttur sína undir lok leikritsins um Fjalla-Eyvind. En það er svolítið merkilegt að meðan fyrsta erindið hefur orðið klassísk barnagæla eru síðari erindin full af óhugnaði, þau lýsa hugarástandi þess sem hefur orðið örvæntingu og sjúklegum ótta að bráð: 

Það er margt sem myrkrið veit
Minn er hugur þungur
Oft ég svartan sandinn leit
Svíða grænan engireit
Í jöklinum hljóða dauðadjúpar sprungur

Belgíski sálfræðiprófessorinn Matthias Desmet hefur lýst því ástandi sem ríkt hefur síðan kórónakreppan hófst með hugtakinu mass-hypnosis, sem þýða mætti á íslensku sem fjöldadáleiðslu eða múgsefjun: Í samfélagi þar sem tilgangsleysi, einangrun og kvíði fyrir framtíðinni og fyrir lífinu vinna sífellt á, getur tilkoma nýrrar ógnar hrundið af stað sjálfsprottinni sefjun, segir Desmet. Kvíðinn fær skyndilega viðfang – veiruna hræðilegu. Einangrunin er rofin; við erum öll í þessu saman. Lífið öðlast langþráðan tilgang; að vinna sigur á ógninni. „Hin sameiginlega barátta gegn veirunni skapar eins konar vímu sem leiðir til þess að sýnin á veröldina þrengist gríðarlega; öllu öðru, svo sem neikvæðum afleiðingum baráttunnar, er ýtt til hliðar“ heldur hann áfram. Það kemst ekkert að nema veiran og óttinn við hana, veira sem á endanum er álíka hættuleg og pestirnar sem gengu yfir heiminn 1957 og 1968, en fæstir kannast lengur við, eins og sagnfræðingurinn Niall Ferguson gerir grein fyrir í nýjustu bók sinni. 

Staðfestingarnar sjáum við allt í kringum okkur: Öllu sem ýtir undir óttann er tekið opnum örmum. Staðreyndir, röksemdir og gögn hætta að skipta máli. Alvarleikinn hættir að skipta máli (engu breytir þótt dánarhlutfall sé komið langt niður fyrir dánarhlutfall inflúensu, þröskuldurinn færist bara sífellt neðar). Þeir sem efast eru óvinir sem verður að þagga niður í. En þeir sem viðhalda óttanum hljóta goðum líka stöðu í huga hinna dáleiddu. Líkt og Desmet segir verður sefjunin sjálf á endanum sjálfstætt markmið, hluti af sjálfsmyndinni. „Ég er veiran, veiran er ég.“ Þannig lýsti Óttar Guðmundsson geðlæknir sálarástandi þess dáleidda í viðtali fyrir ári síðan. 

Og siðferðilegu afleiðingarnar eru grafalvarlegar. Sá dáleiddi sér ekkert nema viðfang óttans. „Dóttir mín spurði, dey ég ef ég fer út?“ sagði ung kona sem var fangelsuð í sóttkví í tæpan mánuð í viðtali við RÚV í haust. „Það deyja fimm manns á dag í Danmörku“ sagði maður um daginn í athugasemd í umræðuþræði, og var að svara ábendingu um að Danir væru að komast út úr krísunni. Í raun og veru deyja 150 manns í Danmörku á dag. En hinir 145 sem ekki deyja úr kórónaveirunni skipta hins vegar engu máli í huga þess dáleidda. Milljónirnar sem deyja úr hungri vegna lokana og hindrana um heim allan skipta engu máli. Ekkert skiptir máli annað en þessi eina veira og að viðhalda og næra óttann við hana. Það er furðuleg mótsögn fólgin í því hvernig öll samkennd, samúð og tillitssemi gagnvart öðrum hverfur, um leið og samstaðan og sjálfsfórnarviljinn í baráttunni við óvininn styrkist. 

Nú er þrýst sem aldrei fyrr á foreldra að láta bólusetja heilbrigð börn við pestinni. Bóluefnin virðast duga vel, í bili amk., til að hindra alvarleg veikindi meðal aldraðra og annarra sem eru í raun og veru í hættu. En hins vegar hlaðast upp rannsóknir sem sýna að fyrir heilbrigð börn og ungt fólk er áhættan af bólusetningunni meiri en af pestinni. Í Bandaríkjunum eru dauðsföll vegna bólusetninga gegn kórónaveirunni fimmtíu sinnum fleiri á hverja þúsund einstaklinga en vegna allra annarra bólusetninga á síðustu árum. Hérlendis er tíðni alvarlegra aukaverkana þegar allt að þúsund sinnum hærri en áður var talið ásættanlegt. En ekkert heilbrigt barn, 4-11 ára, hefur hins vegar látist úr Covid-19 í Þýskalandi samkvæmt nýrri rannsókn og alvarleg veikindi eru nær óþekkt. Ekkert barn á þessum aldri hefur lagst á spítala hérlendis. Og bólusetningin hindrar ekki einu sinni dreifingu veirunnar eins og sést glöggt nú þegar líkur á smiti eru orðnar langmestar hjá bólusettum. 

Franska læknaakademían hefur nýverið mælt gegn bólusetningu heilbrigðra barna. Finnska lýðheilsustofnunin hefur tekið sömu afstöðu, ráðgjafarnefnd breskra stjórnvalda sömuleiðis. 

Ekkert af þessu breytir samt neinu í huga áróðursmeistaranna, þeirra sem básúna ýkjur og ósannindi í fjölmiðlum, dag eftir dag, ekki af illvilja, heldur vegna þess að þau hafa alveg misst tengslin við veruleikann. Ein þeirra lýsti því í blaðaviðtali í vikunni að hún biði milli vonar og ótta eftir því að fjögurra ára barn hennar kæmist í bólusetningu á fimm ára afmælisdeginum sínum í maí. Og tók fram að á hennar heimili væri sko engin rörsýn. Já, sæll! 

En bólusetningar barna eru aðeins nýjasta skrefið á vegferð sem hefur staðið í bráðum tvö ár og einkennst af algeru skeytingarleysi um velferð yngstu kynslóðanna. Skólum er lokað, sem kemur verst niður á börnum sem standa höllustum fæti. Jafnvel ungbörn eru þvinguð til að bera grímur sem hindra að þau læri að þekkja svipbrigði annarra, koma í veg fyrir að þau læri á lífið. Börn eru einangruð, bannað að leika sér saman, og hrædd stöðugt með því að eðlilegt líf þeirra sé ógn við hina öldruðu, hina fullorðnu. 

Í heilbrigðu samfélagi eru það börnin sem allir leggjast á eitt um að vernda þegar ógn steðjar að. Börnin eru framtíðin. Það er einhver djúpstæður óhugnaður við samfélag sem fórnar þeim ungu, framtíð þeirra, heill og hamingju, í máttlausum tilraunum til að framlengja líf þeirra gömlu, kannski aðeins um fáeina mánuði, og sem harðlokar augum og eyrum fyrir afleiðingunum. 

Börnin eru ekki lengur framtíðin. Eðlilegt líf barnsins er ógn. Börnin eru bara smitberar! 

Fyrr á tímum var vetrarmyrkrið uppspretta hræðslu og kvíða. Í myrkrinu bjuggu draugar, tröll og aðrar óvættir og mörgum var myrkfælnin erfið. Sefjunin hefur um margt svipuð áhrif og það að stara út í myrkrið í ótta og örvæntingu. Það er hættulegt að vaka um dimmar nætur. 

En það er hægt að vakna af sefjuninni þótt það sé ekki auðvelt. Leiðin til þess er í gegnum minnið, segir frægasti núlifandi heimspekingur Ítala, Giorgio Agamben. Það er minnið sem hjálpar okkur að gera viðfang óttans óvirkt - að muna og endurlifa tilveru okkar í heiminum, með öllum veirunum og sýklunum, öllum hættunum sem okkur eru búnar á hverjum degi, áður en blindur ótti við eina þeirra tók öll völd í lífi okkar. 

Áður en þú mætir með barnið þitt til að þiggja lyfjameðferð sem það hefur enga þörf fyrir og komið er í ljós að er alveg gagnslaus, en getur skaðað barnið, jafnvel alvarlega, hvet ég þig til að setjast niður og endurlifa stundirnar sem þú áttir með barninu nýfæddu, í heimi fullum af hættum - því heimurinn er nýfæddum börnum afar hættulegur - stundir sem einkenndust samt ekki af hræðslu heldur af hamingju. Lifðu þessar stundir upp á nýtt. Og hjálpaðu öllum foreldrum sem þú þekkir að gera það líka. 

Og hafir þú raulað kvæði Jóhanns Sigurjónssonar við vögguna, veltu því þá líka fyrir þér hvers vegna þú söngst bara fyrsta erindið, eins og við gerum flest: 

Sofðu unga ástin mín
Úti regnið grætur
Mamma geymir gullin þín
Gamla leggi og völuskrín
Við skulum ekki vaka um dimmar nætur

Úthýst á jólum fyrr og nú

Fæddi hún þá son sinn frumgetinn, vafði hann reifum og lagði hann í jötu af því að eigi var rúm fyrir þau í gistihúsinu. (Lúk.2.7)

 

Mismunun fólks eftir því hvort það hefur kosið að þiggja bóluefni við Covid-19 eða ekki tekur sífellt á sig nýjar myndir.

Skammt er síðan ungum verðandi föður var meinað að vera viðstaddur fæðingu barns síns á Landspítalanum. Ástæðan var sú að foreldrarnir höfðu hvorugt þegið þriðja skammt efnisins, því aukaverkanir hinna fyrri voru svo alvarlegar að móðirin óttaðist um líf og heilsu ófædds barns síns.

Nú bregður svo við að yfir jólin er fólki sem ekki hefur þegið bóluefnin verið meinað að heimsækja ástvini á Landspítalanum. Líkt og meðfylgjandi mynd sýnir er þó enginn munur á smitum meðal þiggjenda lyfjameðferðarinnar og annarra og þar með bersýnilegt að engu minni líkur eru á að þiggjendurnir smiti aðra af pestinni.

Tilgangur þessara reglna getur því ekki verið sá að draga úr hættu á að gestir smiti sjúklinga á spítalanum. Líklegra er að tilgangurinn sé sá að þvinga þá sem ekki hafa þegið meðferðina til að þiggja hana. Vafalaust hafa þeir sem þær settu þær sérstaklega í huga það markmið að þvinga ung börn til að þiggja þessa meðferð, sem er þeim alveg gagnslaus, en áhættusöm, enda eru 75 sinnum hærri líkur á aukaverkunum vegna hennar en hefðbundinna bólusetninga við inflúensu.

Það er vel til fundið hjá stjórnendum spítalans að setja slíkar reglur á jólunum, fæðingarhátíð Jesú Krists, sem fæddist í fjárhúsi því foreldrum hans var úthýst úr gistihúsi. Þessi ákvörðun þeirra ber nefnilega svo glöggan vott um það siðferðilega gjaldþrot sem hræðsluáróðurinn og sefjunin undanfarin misseri hefur leitt af sér.

Börn og lyfjatilraunir

Undanfarnar vikur og mánuði hefur harður áróður verið rekinn fyrir bólusetningu ungra barna við Covid-19. Í síðustu viku var gefið verulega í. Fyrstur reið á vaðið Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir með ógnvekjandi tölur um þá hættu sem börnum væri búin af Covid-19 og fjarstæðukenndar fullyrðingar um hættu á langtímaafleiðingum. Í kjölfarið birtust viðtöl við Valtý Thors barnalækni, Ásgeir Haraldsson prófessor og fleiri, sem bergmáluðu fullyrðingar Þórólfs með ýmsum tilbrigðum.

Trúverðugleikinn brostinn

Fljótlega kom á daginn að Þórólfur hafði tvöfaldað allar tölur í skýrslu sóttvarnastofnunar ESB, sem hann kvaðst byggja á, um innlagnir, gjörgæslumeðferð og dauðsföll barna, auk þess sem hann tók ekkert tillit til þess einungis lítill hluti raunverulegra smita greinist yfirleitt, t.d. um fjórðungur í Bandaríkjunum og á heimsvísu allt að einn tuttugasti.[i] Sé þetta tekið með í reikninginn er nær lagi að ætla að 10-20 börn hérlendis myndu leggjast á sjúkrahús ef þau smituðust öll, ekki allt að 200 líkt og Þórólfur hélt fram í upphafi. Ekkert barn myndi látast. Þórólfur hefur síðan viðurkennt ýkjurnar um þetta efni að hluta. En aðrar hefur hann ekki leiðrétt, til dæmis að 3-5 af hverjum tíu sem smitast af Covid-19 glími við alvarlegar langtímaafleiðingar. Það væru að lágmarki sex þúsund manns og vafalaust hefði nú einhver tekið eftir því! 

Áhætta og ávinningur

Laugardaginn 18. desember, í kjölfar fjölmennra mótmæla gegn bólusetningu barna, brást svo Magnús Karl Magnússon prófessor við gagnrýni á lyfjatilraunir á heilbrigðum börnum. „Það er svo sannar­lega ekki slæmt að gera til­raunir á börnum ... nú erum við svo heppin að þessar tilraunir liggja fyrir.“ skrifaði Magnús í pistli sem að stórum hluta var birtur á Vísi[ii]. Þar vísar hann til tilraunar Pfizer með bólusetningu ungra barna, og virtist draga þá ályktun að niðurstöður hennar staðfesti að bóluefnin séu þeim hættulaus. „Hættan af bólu­efnunum er mun minni en sú hætta sem fylgir því að barnið fái ekki bólu­efni og eigi á hættu að fá sýkingu með fylgi­kvillum“ segir hann orðrétt.

En í rannsókninni er skýrt tekið fram að í henni er ekki lagt mat á hættu á sjaldgæfum eða langvinnum aukaverkunum. Heildarrannsókn Pfizer á áhrifum bóluefnisins á börn og ungt fólk lýkur raunar ekki fyrr en árið 2026.[iii] Bóluefnin fyrir ung börn eru seld undir svonefndu neyðarleyfi (e: emergency authorization) og teljast því ekki fullprófuð lyf.

Sú ályktun Magnúsar að öryggi efnanna fyrir börn sé staðfest er því röng: Við fyrirhugaða bólusetningu barna verður notast við lyf á neyðarleyfi, aukaverkanir þeirra fyrir aldurshópinn eru órannsakaðar, en fyrir liggur að þau hafa leitt hafa til 75-földunar tilkynntra aukaverkana hérlendis í öðrum aldurshópum[iv]. Það er alvarlegt mál í ljósi þess hversu gríðarlega lítil hætta börnum er búin af sjúkdómnum. Samkvæmt nýrri þýskri rannsókn sem nær fram í maí 2021 hefur ekkert heilbrigt 5-11 ára barn látist þar í landi vegna Covid-19 frá upphafi faraldursins, svo dæmi sé nefnt.[v]

Við getum fylgt fordæmi Finna

Franska læknaakademían hefur nýverið mælt gegn bólusetningu heilbrigðra 5-11 ára barna.[vi] Finnsk heilbrigðisyfirvöld hafa ákveðið að heilbrigð 5-11 ára börn verði almennt ekki bólusett, en börnum í áhættuhópi og þeim sem deila heimili með fólki í áhættuhópi verði boðin bólusetning.[vii] Ég hvet heilbrigðisráðherra til að skoða vel röksemdir finnskra yfirvalda fyrir þessari ákvörðun, sem mér virðist lýsa skynsemi, varkárni og virðingu fyrir hagsmunum barna.

 

Birt á visir.is 20.12.2021

______________________________________________________________________

[i] https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/interim-public-health-considerations-covid-19-vaccination-children-aged-5-11, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/cases-updates/burden.html, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/eci.13554

[ii] https://www.visir.is/g/20212198020d/sannar-lega-ekki-slaemt-ad-gera-til-raunir-a-bornum

[iii] https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT04816643

[iv] Samkvæmt svari Lyfjastofnunar við fyrirspurn þann 1.11.2021 voru 9 tilfelli aukaverkana vegna flensubólusetninga tilkynnt 2019. Um 70.000 voru bólusettir við flensu. Tilkynningarnar eru nálægt 5.900 það sem af er þessu ári, af tæplega 290.000 bólusetningum. https://www.lyfjastofnun.is/covid-19/aukaverkanatilkynningar-vegna-covid-19/, https://www.covid.is/tolulegar-upplysingar-boluefni

[v] https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.11.30.21267048v1.full.pdf

[vi] https://www.academie-medecine.fr/should-children-be-vaccinated-against-covid-19/?lang=en

[vii] https://news.yahoo.com/finland-limit-childrens-covid-19-143038445.html

Útilokun á aðventu

Hugmyndir um að merkja fólk og mismuna eftir því hvort eða hversu marga skammta bóluefnis við kórónaveirunni það hefur fengið eru varhugaverðar. Við þessu er réttilega varað í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins sunnudaginn 12. desember og vísað til sögunnar. Því miður virðast alltof fáir gera sér grein fyrir að öll slík mismunun, sama hversu sakleysislega hún lítur út í byrjun, vindur ávallt upp á sig. Sá sem er mismunað er brennimerktur. Brennimerkingin leiðir til æ harðari mismununar, sem aftur styrkir brennimerkinguna. Á endanum er sá sem mismunað útilokaður með öllu. Við sjáum þessa þróun nú þegar í ýmsum nágrannalöndum okkar. Í Austurríki er óbólusett fólk nú innilokað á heimilum sínum og eftir áramót er stefnt að fangelsun þess.

Því miður örlar nú þegar á sömu tilhneigingu hérlendis. Taktinn slá meðal annars Kári Stefánsson sem farið hefur fram á lífstíðarfrelsissviptingu þeirra sem ekki þiggja bóluefnin[i], og Þórólfur Guðnason sem kallar eftir mismunun barna[ii]; jafnvel enn óhugnanlegri krafa, ekki síst í ljósi áhættunnar, en nýverið mælti franska læknaakademían gegn bólusetningu heilbrigðra barna sem ekki búa með fólki í áhættuhópum,[iii] og finnsk yfirvöld hyggjast fylgja sama fordæmi.[iv]

Vísindalegar forsendur að baki mismununinni eru veikar. Ekkert samhengi er milli bólusetningarhlutfalls og smittíðni[v] og ljóst að samfélagslegt ónæmi næst aldrei með hinum svonefndu bóluefnum[vi], sem af þeim sökum væri kannski réttara að kalla fyrirbyggjandi lyf. Þau gagnast vel fólki í áhættuhópum, en ungt og heilbrigt fólk hefur hins vegar enga þörf fyrir þau, og nokkur ungmenni hérlendis hafa þegar orðið fyrir varanlegum skaða vegna lyfjagjafarinnar. Það kemur ekki á óvart, enda er tíðni tilkynninga um alvarlegar aukaverkanir vegna þeirra allt að þúsundföld miðað fyrri reynslu[vii]. Innlagnir vegna aukaverkana eru nú þegar orðnar 149 talsins, sem dregur síður en svo úr álagi á heilbrigðiskerfið.[viii]

Það er ástæðulaust að við Íslendingar eltum mistökin sem gerð eru í sumum nágrannalöndum okkar. Góðu heilli hefur nýr heilbrigðisráðherra, Willum Þór Þórsson, ítrekað talað fyrir umburðarlyndi og lýst skýrri andstöðu sinni við hugmyndir um mismunun og útilokun fólks eftir bólusetningarstöðu, sem bendir til að hann skilji vel hvert slíkt getur leitt okkur. Ég vona að sú manneskjulega og heilbrigða lífssýn sem endurspeglast í afstöðu ráðherrans hafi yfirhöndina hér á okkar litla landi.

(Birt í Morgunblaðinu 15. desember 2021

 

[i] Kári Stefánsson, Morgunblaðið, 26. nóvember 2021: „Svo það má færa rök fyr­ir því að koma eigi þeirri skyldu á að þeir ein­stak­ling­ar sem ekki vilja láta bólu­setja sig verði skikkaðir í sótt­kví að ei­lífu.“

[ii] visir.is 7.12.2021: „3. Undanskilja börn yngri en 16 ára sem fengið hafa grunnbólusetningu (tvo skammta) frá fjöldatakmörkunum og hraðgreininga- eða PCR prófum fyrir viðburði.„

[iii] Le Monde og BFMTV, 17. nóvember 2021: „Les vaccins anti-Covid ne doivent pas être donnés à tous les enfants mais certains d'entre eux devraient en bénéficier, a estimé mercredi l'Académie française de médecine, prenant une position médiane face à un regain de polémiques sur le sujet.“ Mælt er með því að bólusetja einungis börn í áhættuhópum og þau sem búa með fólki í áhættuhópum.

[iv] Reuters, 2. desember 2021: „Finland to limit children's COVID-19 vaccines to high-risk households.“

[v] Subramanian, Kumar: „Increases in COVID-19 are unrelated to levels of vaccination across 68 countries and 2947 counties in the United States“, European Journal of Epidemology, 2021. Rannsóknin sýnir enga fylgni milli smita og hlutfalls bólusettra.

[vi] Kampf: „The epidemiological relevance of the COVID-19-vaccinated population is increasing“, The Lancet Regional Health – Europe, 2021. Sýnir að vernd bóluefna gegn smiti fer síminnkandi. Einnig: Nordström, Ballin: „Effectiveness of Covid-19 Vaccination Against Risk of Symptomatic Infection, Hospitalization, and Death Up to 9 Months: A Swedish Total-Population Cohort Study“, The Lancet (preprint), 2021. Sýnir að vernd bóluefna hverfur nær alveg á fáeinum mánuðum.

[vii] Sigurlaug Tara Elísdóttir: Bólusetning gegn inflúensunni á Íslandi, B.A. ritgerð 2015, bls. 10: „Rannsóknir hafa sýnt að einn af hverjum 500.000‐1.000.000 bólusettum gæti þróað með sér alvarlegar aukaverkanir.“ https://www.lyfjastofnun.is/frettir/covid-19-sundurlidun-tilkynninga-vegna-gruns-um-alvarlega-aukaverkun-i-kjolfar-bolusetningar-20/: 249 tilkynningar höfðu borist þann 9. desember eftir ríflega 280 þúsund bólusetningar, sem eru tæplega 900 á hverja milljón. Tólf tilkynningar höfðu borist vegna örvunarskammta.

[viii] https://www.lyfjastofnun.is/frettir/covid-19-sundurlidun-tilkynninga-vegna-gruns-um-alvarlega-aukaverkun-i-kjolfar-bolusetningar-20/

Ómíkron miklu vægara en Delta

Dauðanum merkt

Í nýjasta hefti Hugar, tímarits félags áhugamanna um heimspeki, má finna þýðingar á tveimur stuttum greinum eftir hinn fræga ítalska heimspeking Giorgio Agamben. Annars vegar þýðingu Björns Þorsteinssonar á greininni „Við flóttamenn“ og hins vegar þýðingu Steinars Arnar Erlusonar á greininni „Líkamar án orða – gegn lífpólitísku húðflúri“. Kristján Guðjónsson heimspekingur ritar gagnlegan inngang um höfundinn, en gagnrýni Agambens á viðbrögð við kórónaveirunni, strax í upphafi, vöktu bæði athygli og hneykslan. Hann hefur hins vegar ekki látið það á sig fá, en fyrr á þessu ári kom út greinasafn hans „Where Are We Now – The Epidemic as Politics“.

Ég gríp hér niður í grein Kristjáns: „Þrátt fyrir gagnrýni og jafnvel fordæmingu frá kollegum hefur Agamben ekki dregið í land – þvert á móti. Þegar þetta er skrifað í ágúst 2021 hefur hann birt fjölda skoðanagreina um faraldurinn og fundið fjölbreytt skotmörk: sóttvarnir í jarðarförum, grímunotkun, fjarfundatækni. zoom-fyrirlestrar í háskólum, og bólusetningarpassar sem hann líkir við gulu stjörnurnar sem gyðingar voru merktir með í Þriðja ríkinu.

Eflaust er þar fulldjúpt í árina tekið, en engu að síður mætti velta því upp hvort spurningarnar sem Agamben varpar fram í verkum sínum verði ekki æ meira knýjandi eftir því sem undantekningarástandið, sem átti að vera tímabundið, dregst á langinn (og verður jafnvel að viðtekinni reglu?) Við erum að stíga inn í nýjan veruleika: samkomutakmarkanir gætu verið nauðsynlegar næstu árin, rakningarforrit í snjallsímum eru orðin hversdagsleg, og bólusetningarvottorð orðin að staðalbúnaði víða um heim – „lífpólitískt húðflúr“ til að fá aðgang að almenningsrými.“

Undir hinu lífpólitíska valdi tilheyrum við öll hinum útilokuðu, við erum öll homines sacri, segir Agamben í grein sinni "Uppfinning faraldurs" 2020. Í grein hans "Við flóttamenn" segir: "Þegar réttindi mannsins og réttindi borgarans standast ekki lengur á er hann að sönnu orðinn sacer (helgur/bölvaður) í þeirri merkingu sem orðið hafði í Rómarrétti til forna: dauðanum merktur."

Göngugrindur eður ei?

Stolið og stælt frá Gísla Páli Pálssyni, forstjóra Grundarheimilanna:

 

Algjört jarðsprengjusvæði. En hugleiðing dagsins er þessi: Er skynsamlegt að nota göngugrind eða ekki? Ég er ekki í neinum vafa og var að kaupa þá þriðju um daginn. Og er ánægður með að vera kominn með enn betri vörn við þessari hálku og slysagildrum sem alls staðar finnast.

Í samfélaginu eru mjög skiptar skoðanir á málinu. Eðlilega. Það eru þó talsvert fleiri á því að göngugrindur gagnist en hinir. Minnir að rúmlega 80% þeirra sem hefur verið boðin göngugrind hafi þegið hana. Og nær allir heimilismenn hjúkrunarheimilanna þriggja sem heyra undir Grundarheimilin, Grundar, Áss og Markar, nota göngugrind.

Margt er ritað og rætt um gagnsemi göngugrinda. Sumir myndu segja skaðsemi þeirra. Ég er ekki í neinum vafa. Miðað við slys á heimilismönnum Grundarheimilanna, þá er það engum vafa undirorpið í mínum huga að göngugrindur skipta öllu máli. Því fleiri göngugrindur því betra. Þeir sem enga eiga göngugrindina detta mest og slasast verst. Þeir sem eiga nýjustu gerð göngugrindar lenda í fæstum slysum.

Ég hugsa til þess með hryllingi ef þeir sem eru alfarið á móti göngugrindum hefðu ráðið för hér á landi í þessu vetrarveðri. Það er ef til vill kaldhæðið að segja þetta, en læt vaða: Ef enginn notaði göngugrind á hjúkrunarheimilum landsins væru fæstir þar fótafærir. Því ættu allir landsmenn að nota göngugrindur.

 

Sameiningartákn þjóðarinnar?

Í þingsetningarræðu þann 23. nóvember gaf Guðni Th. Jóhannesson forseti Íslands til kynna að fólk sem ekki þægi bólusetningu gegn kórónaveirunni væri með því að krefjast sjálfu sér til handa „réttar til að smita aðra“. Nú er það svo að þótt bólusetningar geti að einhverju leyti og tímabundið dregið úr líkum á því að einstaklingur smitist eða smiti aðra[1], hefur samanburður milli landa og svæða ekki leitt í ljós að munur sé á útbreiðslu smita eftir hlutfalli bólusettra.[2] Auk þess liggur fyrir að þau bóluefni sem notuð eru geta reynst hættuleg, og í tilfelli yngra fólks jafnvel hættulegri en sjúkdómurinn sem bólusett er gegn, auk þess sem langtímaáhrif eru óþekkt. Þetta hefur komið fram bæði hjá nefnd breskra stjórnvalda um öryggi bóluefna og hjá frönsku læknaakademíunni, en báðar þessar stofnanir hafa mælt gegn bólusetningu heilbrigðra barna og ungmenna[3].

Með orðum sínum sendi forseti Íslands fordæmalausa hvatningu til sundrungar og fordóma út í samfélagið. Slík orð hafa afleiðingar. Ýmsir hafa því vitanlega fylgt í kjölfarið með ákall um mismunun, aðrir með útilokun og grimmd gagnvart þeim sem síst skyldi[4]. Nú síðast hefur Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, lagt til að allir þeir sem ekki láta bólusetja sig með efnum sem hindra smit lítið sem ekkert, gegn sjúkdómi sem hérlendis hefur um 0,2% dánarhlutfall, og flestallir í áhættuhópum eru þegar varðir fyrir, sæti sóttkví „til eilífðar“[5]. Þetta er í raun tillaga um lífstíðarfangelsi tugþúsunda fólks án dóms og laga og þar með afnám réttarríkisins.

Í því eitraða andrúmslofti ótta og taugaveiklunar sem ríkt hefur í bráðum tvö ár er lykilatriði að forystumenn samfélagsins leitist við að sameina fremur en sundra, ýta undir umburðarlyndi fremur en fordóma, og rísi undir þeirri skyldu að grundvalla skilaboð sín á traustri þekkingu, en ekki yfirborðsvitneskju, sögusögnum og æsifréttum. Það er grafalvarlegt mál þegar forseti landsins, sameiningartákn þjóðarinnar, hvetur til sundrungar, fordóma og ofsókna gegn tilteknum hópi fólks í samfélaginu, og ýtir undir kröfur um tilefnislaust afnám almennra mannréttinda.

Guðna Th. Jóhannessyni ber ótvíræð skylda til að biðjast í einlægni afsökunar á herhvöt sinni og reyna þannig að forða frekara tjóni en hann hefur þegar valdið. Hann ætti einnig að íhuga í fullri alvöru hvort hann skorti kannski þá skynsemi, yfirvegun og siðferðisþroska sem embætti hans krefst.

-------------------------

[1] Kampf: „The epidemiological relevance of the COVID-19-vaccinated population is increasing“, The Lancet Regional Health – Europe, 2021. Sýnir að vernd bóluefna gegn smiti fer síminnkandi. Einnig: Nordström, Ballin: „Effectiveness of Covid-19 Vaccination Against Risk of Symptomatic Infection, Hospitalization, and Death Up to 9 Months: A Swedish Total-Population Cohort Study“, The Lancet (preprint), 2021. Sýnir að vernd bóluefna hverfur nær alveg á fáeinum mánuðum.

[2] Subramanian, Kumar: „Increases in COVID-19 are unrelated to levels of vaccination across 68 countries and 2947 counties in the United States“, European Journal of Epidemology, 2021. Rannsóknin sýnir enga fylgni milli smita og hlutfalls bólusettra.

[3] Le Monde og BFMTV, 17. nóvember 2021: „Les vaccins anti-Covid ne doivent pas être donnés à tous les enfants mais certains d'entre eux devraient en bénéficier, a estimé mercredi l'Académie française de médecine, prenant une position médiane face à un regain de polémiques sur le sujet.“ Mælt er með því að bólusetja einungis börn í áhættuhópum og þau sem búa með fólki í áhættuhópum.

Sjá einnig: „JCVI statement on Covid vaccination of children and young people, aged 12-17 years: August 4th 2021“ á https://www.gov.uk/government/publications/

[4] RÚV, 24. nóvember 2021: „Þurfa að sýna bólusetningarvottorð við matarúthlutun.“ Einnig Fréttin, 26. nóvember 2021: „Ungt par sem er statt núna á fæðingadeild Landspítalans hefur sætt mikilli óvild og hótunum þar sem parið hefur hafnað örvunarskammti af Covid bóluefni.“ Fram kemur að fóstrið greindist með hjartagalla eftir bólusetningu móður og það er ástæða þess að örvunarskammti var hafnað.

[5] Kári Stefánsson, Morgunblaðið, 26. nóvember 2021: „Svo það má færa rök fyr­ir því að koma eigi þeirri skyldu á að þeir ein­stak­ling­ar sem ekki vilja láta bólu­setja sig verði skikkaðir í sótt­kví að ei­lífu.“

 

Á að gera óbólusett fólk að annars flokks borgurum?

Leiðari Sigmundar Ernis Rúnarssonar í Fréttablaðinu þann 13. nóvember sl. vekur óhug. Í leiðaranum leggur ritstjórinn til að fólk sem ekki hefur verið bólusett gegn kórónaveirunni verði að miklu leyti útilokað frá samfélaginu. Orðræðan er einkar ógeðfelld. Þeir sem ekki kjósa að láta bólusetja sig hafi engin rök fyrir afstöðu sinni, þeir séu baggi á samfélaginu, þeim sé sama um annað fólk og þar fram eftir götunum. Þessi orðræða er sérstaklega óhugnanleg í ljósi þess að hún endurómar beint svipaða orðræðu fyrr á tímum í aðdraganda ýmissa helstu illvirkja mannkynssögunnar. Þannig virðast skoðanir Sigmundar Ernis lýsa hugsunarhætti og siðferðisstigi sem vænta hefði mátt að kæmi ekki upp á yfirborðið í frjálsu lýðræðissamfélagi á árinu 2021. En sagan endurtekur sig. Því er ekki að neita.

Staðhæfingar úr lausu lofti gripnar

Tillaga Sigmundar Ernis grundvallast á staðhæfingum um innlagnir og smit sem ekki koma að neinu leyti heim og saman við þau gögn sem fyrir liggja hérlendis og raunar víðar. Hún grundvallast jafnframt á augljósum fordómum gagnvart þeim hópi fólks sem af málefnalegum ástæðum kýs að þiggja ekki lyfjagjöf sem líkur eru á að geti reynst því skaðleg – nokkuð sem töluvert af gögnum rökstyður.

Fyrst að hinu fyrrnefnda. Sigmundur lætur að því liggja að samfélagslegar takmarkanir vegna kórónaveirunnar séu fyrst og fremst óbólusettu fólki að kenna. Hann staðhæfir (án heimildar) að á Saxlandi í Þýskalandi séu 95% þeirra sem leggjast á spítala vegna veirunnar óbólusettir og heimfærir þessa staðhæfingu upp á stöðuna hér innanlands. Hér er farið með blekkingar. Smittölur á covid.is og gögn Landspítalans um innlagnir, að því marki að þau eru uppfærð, sýna þvert á móti að tæplega 2/3 hlutar innlagna er fólk sem þegar hefur fengið bólusetningu. Sama gildir um smit. Sigmundur byggir þannig tillögu sína á röngum upplýsingum. Ef hlutfall bólusettra er tekið með í reikninginn má ráða að vegna bólusetningar séu smit ríflega þriðjungi færri en þau væru án hennar. Það er nú allur munurinn. Af þessu má sjá að það er fráleitt að draga óbólusett fólk til ábyrgðar vegna vandræða illa rekins spítala.

150 föld áhætta miðað við önnur bóluefni

Frá því að bólusetningar við kórónaveirunni hófust hérlendis hafa samtals 143 einstaklingar verið lagðir inn á sjúkrahús vegna aukaverkana í kjölfar bólusetningar[i]. Alls hafa ríflega 5.500 tilkynningar borist Lyfjastofnun um aukaverkanir, þar af eru tæplega 230 vegna alvarlegra aukaverkana.[ii] Þá hefur verið tilkynnt um 32 dauðsföll í þessu samhengi.

Árið 2019 bárust níu tilkynningar um aukaverkanir vegna bólusetningar við inflúensu.[iii] Leiðrétt gagnvart misstórum úrtökum er fjöldi aukaverkana það sem af er þessu ári því 152 sinnum fjöldinn 2019.

Árið 2019 barst engin tilkynning um alvarlega aukaverkun og engin tilkynning um dauðsfall. Samkvæmt íslenskri rannsókn má almennt búast við einni alvarlegri aukaverkun á hverja hálfa til eina milljón bólusettra.[iv]Það sem af er þessu ári eru þær 1000-2000 á hverja hálfa til eina milljón.

 

 

 

 

 

 

 

 

Bandarísk og evrópsk gögn sýna sömu leitni. Á fundi Matvæla- og lyfjastofnunar Bandaríkjanna nú í haust kom fram að mannfjöldaleiðrétt gögn sýndu 50 sinnum fleiri dauðsföll vegna bólusetninga á þessu ári miðað við meðaltal á fyrri ára.[v]

Þegar eru komnar fram vísbendingar um aukna tíðni fósturláta meðal bólusettra kvenna á fyrstu 20 vikum meðgöngu[vi] og minna má á að mörg hundruð íslenskar konur hafa leitað til yfirvalda vegna neikvæðra afleiðinga bólusetningar á tíðahring, sem látið hefur verið hjá líða að rannsaka með viðunandi hætti.

Íslenskir hjartalæknar hafa lýst áhyggjum af bólusetningu ungra karlmanna vegna óeðlilega hárrar tíðni hjartavöðvabólgu. Tölur frá CDC í Bandaríkjunum benda til sömu leitni; tilfelli amk. 20 sinnum fleiri en búast hefði mátt við.[vii] Aðrar afleiðingar eru meðal annars blóðtappar og lömun. Tilkynningar til VAERS í Bandaríkjunum, um hjarta- og gollurhússbólgur á árinu 2021, eru margfaldar miðað við fyrri ár.[viii]

Tilkynningar um hjartavöðvabólgu og gollurhússbólgu í kjölfar bólusetninga til VAERS 2010-2021

Vitanlega þarf ekki að vera að allar tilkynntar aukaverkanir séu við nánari athugun tengdar bólusetningu.  Sú gríðarlega fjölgun tilkynninga sem sjáanleg er vegna þessara nýju bóluefna gefur þó til kynna að þau kunni að hafa margfalda áhættu í för með sér miðað við eldri tegundir bóluefna.

Vitað er að kórónaveiran leggst afar misþungt á fólk, fyrst og fremst eftir aldri. Ungu og heilbrigðu fólki er hún afar hættulítil, börnum nánast alveg hættulaus, en dánarlíkur aldraðra eru háar. Nefnd breskra stjórnvalda um öryggi bólusetninga lagðist eindregið gegn bólusetningu ungmenna nú í haust, vegna þess að ávinningur væri hverfandi og lengri tíma afleiðingar óþekktar. Nefndin var beitt miklum þrýstingi af hálfu stjórnvalda, en hvikaði ekki frá afstöðu sinni. Að endingu leyfðu stjórnvöld bólsetninguna með þeim rökum að annars myndu þau sjálf valda tjóni á skólagöngu ungmennanna!

Að hafna bólusetningu er málefnaleg ákvörðun studd rökum

Meginhluti þeirra sem hafa ekki látið bólusetja sig hérlendis er heilbrigt yngra fólk, sem er ólíklegt til að veikjast alvarlega af kórónaveirunni og því ólíklegt til að þurfa á sjúkrahússvist að halda. Í ljósi áðurnefndra vísbendinga um stóraukna áhættu af bólusetningunni (152 sinnum meiri líkur á aukaverkun, 50 sinnum meiri líkur á dauða) er slík ákvörðun fullkomlega málefnaleg. Jafnvel mætti leiða að því líkur að það að fólk sem ekki hefur þörf fyrir bólusetningu sleppi henni dragi úr álagi á heilbrigðiskerfið fremur en að auka það. Þær 143 innlagnir vegna bólusetningar sem bætast við hinar 500 alls vegna kórónaveirunnar valda nefnilega líka álagi á kerfið.

Bólusetning gegn kórónaveirunni er gagnleg þeim sem þurfa á henni að halda. Fyrir ungt og heilbrigt fólk eru líkur á að bólusetningin valdi fremur tjóni en ávinningi. Það að hafna bólusetningu á grundvelli gagna og áhættumats er málefnaleg ákvörðun og slíka ákvörðun ber að virða.

Við skulum vona að þær vísbendingar um útilokunar- og ofríkishugsunarhátt sem sjá má í leiðara Fréttablaðsins séu aðeins orðin tóm. Vonum fremur að ritstjóranum hafi orðið á, að málflutningurinn grundvallist fremur á þekkingarleysi, órökréttum ótta og óskýrri hugsun, en illvilja í garð samborgaranna.

 

Erling Óskar Kristjánsson hugbúnaðarsérfræðingur

Geir Ágústsson verkfræðingur

Þorsteinn Siglaugsson hagfræðingur

(Birt í Morgunblaðinu 17. nóvember 2021)

 

[1] https://www.lyfjastofnun.is/frettir/covid-19-sundurlidun-tilkynninga-vegna-gruns-um-alvarlega-aukaverkun-i-kjolfar-bolusetningar-16/

[1] https://www.lyfjastofnun.is/covid-19/aukaverkanatilkynningar-vegna-covid-19/

[1] Upplýsingar frá Lyfjastofnun með tölvupósti 1.11.2021

[1] https://skemman.is/bitstream/1946/21438/1/Lokaskjal.pdf

[1] https://www.youtube.com/watch?v=WFph7-6t34M

[1] Brock, Thornley: Spontaneous Abortions and Policies on COVID-19 mRNA Vaccine Use During Pregnancy. Science, Public Health Policy, and the Law Volume 4:130–143 November, 2021, Clinical and Translational Research

[1] https://www.cdc.gov/vaccines/acip/meetings/downloads/slides-2021-08-30/03-COVID-Su-508.pdf?fbclid=IwAR3jJQ_8QqZXixM8hSMMmOq7eDVd5J-JrpTHQhAGz74VQSA6xOiaSYWPyJI

[1] https://openvaers.com/covid-data/myo-pericarditis