Sjaldan veldur einn þá tveir deila

Deilur eru yfirleitt ekki bara öðrum deiluaðilanum að kenna þótt einhvert lið í stjórnarandstöðunni reyni nú að halda því fram og nýta sér þessa erfiðu kjaradeilu í eiginhagsmunaskyni.

En raunar er það nú líklega svo með þessa ágætu deilu, að henni veldur hvorugur deiluaðilinn, heldur þriðji aðili, það er að segja verkalýðsrekendurnir vellaunuðu sem ætla svo sannarlega ekki að láta ljósmæður ná að nýju þeim kjörum, samanborið við aðra, sem þær höfðu til skamms tíma. Hér má til dæmis sjá glögga vísbendingu um það, beint úr munni fyrrum þingmanns Samfylkingarinnar.

„Vaknið ríkisstjórn!“

Framtíðarbærni ferðamáta

Mig langar að vekja athygli á frábærri grein Viðars Freys Guðmundssonar sem birtist á Kjarnanum í gær. Þar fjallar hann um áróðurinn fyrir hinni svokölluðu borgarlínu og flettir ofan af öllum þeim rangfærslum sem haldið er fram af forvígismönnum þessa verkefnis.

Meðal annars segir Viðar:

"Í vest­rænum sam­fé­lögum er bíll mikil lífs­kjara­bót sem sparar ein­stak­lingum dýr­mætan tíma. Sparn­aði á tíma fólks væri eins hægt að reikna til meng­unar því rann­sóknir sýna að með lengri ferða­tíma: verður heilsa fólks verri/fólk þarf meiri heil­brigð­is­þjón­ustu, borðar meira rusl­fæði, er með hærri BMI stuð­ul, hærri blóð­þrýst­ing, upp­lifir skerta lífs­á­nægju, stendur sig verr í námi, lendir í fleiri ill­deilum við annað fólk, er lík­legra til að geta illa sinnt fjöl­skyldu sinni.. svona mætti lengi telja."

Framtíðarbærni ferðamáta þarfnast stöðugrar endurskoðunar

Sauður í sauðargæru

Nú þegar vitnin hafa viðurkennt að þau eru afar nærsýn, eiginlega hálfblind, verður vart önnur ályktun dregin en þarna hafi ekki verið hvítabjörn á ferð, hvorki í sauðargæru né eigin skinni, heldur bara venjulegur sauður í hversdagslegri sauðargæru.

Og ferðamennirnir taugatrekktu líklega jafn miklir sauðir sjálfir og sauðurinn frændi þeirra.

Mynstur í komu hvítabjarna

Mikilvægt að læra norðurlandamál

Ísland er eitt Norðurlandanna og saga okkar og menning er samofin þessum grannþjóðum okkar. Það er algengt að fólk fari héðan til náms og til starfa á hinum Norðurlöndunum. Ég er ekki viss um að þeir sem setja sig upp á móti kennslu í dönsku eða öðrum norðurlandamálum átti sig fyllilega á því hve mikilvæg grunnþekking á einhverju þessara tungumála er í raun og veru.

Skiptar skoðanir á afnámi dönskukennslu

Bilið hefur minnkað

Þegar horft er á þessi gröf, er þá ekki alveg ljóst að launabilið milli ljósmæðra og samanburðarstéttanna hefur minnkað? Bæði línuritin virðast sýna að launabilið, sem í nokkur ár hefur verið talsvert, er nú allt að því horfið. "Leiðréttingin" sem gerð var 2008 hefur því að miklu leyti gengið til baka samkvæmt þessum tölum.

Ég á því erfitt með að sjá hvernig þessi gögn eiga að styrkja málstað ríkisins. Mér finnst þau fremur veikja hann.

Svo hefði ég nú sleppt því alveg að fara út í vangaveltur um þróun á fjölda fæðinga og fjölda ljósmæðra. Slíkar vangaveltur koma kjaradeilunni í rauninni ekki við og eru aðeins til þess fallnar að skapa gremju.

Hitt er svo annað mál hvað gerist ef gengið verður að kröfum um að auka á ný þetta launabil. Verður það til þess að aðrir hópar æði fram og heimti líka "leiðréttingu" og allt fari þar með í bál og brand á vinnumarkaði? Þetta er án vafa það sem ríkisvaldið óttast. Eina leiðin til að hindra það samhliða hækkun hjá ljósmæðrum er að aðrir hópar samþykki launahækkunina og lofi að leyfa henni að ganga í gegn án frekari viðbragða. Boltinn liggur því í rauninni ekki hjá ríkinu heldur liggur hann hjá launþegahreyfingunni í heild.

 

Segja hækkanir ljósmæðra meiri en annarra

"Ég fyrirlít skoðanir yðar ...

... en ég mun fórna lífinu fyrir rétt yðar til að halda þeim fram" (Voltaire).

Segja má að á þessari staðhæfingu Voltaire's grundvallist samfélag lýðræðis, tjáningarfrelsis og mannréttinda.

Hvers konar samfélagi sækist veitingamaðurinn eftir, sem hendir fólki út af veitingastað sínum vegna þess að honum líkar ekki við skoðanir þess?

Myndi vísa henni út á ný

Löglegt en siðlaust

Sé það markmið samkeppnislaga siðlegt, að hindra skuli að einn aðili geti, í krafti sterkrar markaðsstöðu eða opinberra styrkveitinga, hagnast á kostnað neytenda, en andstæðan, ofríki á markaði í krafti opinberrar spillingar, ósiðlegt, er fyrirkomulag á fjölmiðlamarkaði hér, og þar með lögin sem það grundvallast á, siðlaust.

Það kann að vera löglegt. En það er siðlaust.

Segir auglýsingasölu RÚV samræmast lögum

Alvarlegur markaðsbrestur á fullkomnum einokunarmarkaði!

Stundum rata undarlegustu villur á síður fjölmiðla. Eina slíka er að finna í grein eftir Unu Jónsdóttur, hagfræðing og deildarstjóra leigumarkaðsmála hjá Íbúðalánasjóði, sem nýverið birtist á Kjarnanum, sjá hér.

Í greininni er varpað fram þeirri spurningu hvað teljist eðlileg leiga. Fullyrt er að vegna þess að húsnæði sé nauðsynjavara sé ólíklegt að fari leiguverð fram úr greiðslugetu leigjenda myndi verðið lækka, jafnvel þótt markaðurinn væri fullkominn. Að lokum er lagt til að samdar verði leikreglur sem, í ljósi umfjöllunarefnisins, verður að ætla að höfundur geri ráð fyrir að hafi þann tilgang að koma á einhvers konar opinberri stýringu á leiguverði.

Nú er það svo í fyrsta lagi, að nauðsynjavörur eru keyptar og seldar á markaði. Matvara er ágætt dæmi. Þrátt fyrir þetta fer verð þessara vara ekki fram úr greiðslugetu kaupendanna.

Ástæðan er auðvitað sú að á flestum mörkuðum ríkir samkeppni. Hækki einn aðili á markaðnum verð úr hófi fram snúa neytendur sér einfaldlega til annarra sem bjóða hagstæðara verð.

Nánar tilgreint eru villurnar sem greinarhöfundur gerir í megindráttum þrjár:

Í fyrsta lagi gerir hún ráð fyrir að markaðir með nauðsynjavörur séu einhvern veginn eðlisólíkir mörkuðum með aðrar vörur, en það eru þeir vitanlega alls ekki (auk þess sem það er í sjálfu sér alltaf álitamál hvað telst nauðsynjavara og hvað ekki, en látum það liggja milli hluta).

Í öðru lagi skjöplast henni illilega á notkun hugtaksins fullkominn markaður. Fullkominn markaður er nefnilega í eðli sínu þannig að á honum ræðst verð algerlega af framboði og eftirspurn. Annars væri hann ekki fullkominn.

Að lokum virðist greinarhöfundur ranglega gefa sér þá forsendu að á hinum meinta "fullkomna" húsnæðismarkaði ríki í raun og veru einokun. Aðeins með þessu móti er hægt að leiða þá niðurstöðu af forsendunni að ef ekki komi til inngrips opinberra aðila muni verð fara fram úr greiðslugetu kaupendanna.

Nú er það vissulega svo að sumir markaðir eru ófullkomnir, á sumum mörkuðum ríkir fákeppni eða jafnvel einokun, sem veldur því að inngrip kunna að vera nauðsynleg. En íslenskur leigumarkaður er langt frá því að vera þannig. Meginvandi leigumarkaðarins er kannski fremur sá að framboðshliðin er ákaflega óstöðug og dreifð annars vegar og hins vegar að eftirspurn eftir húsnæði til útleigu til ferðamanna hefur vaxið gríðarlega hratt og þar með takmarkað framboð húsnæðis á almennum leigumarkaði.

Þessi lykilatriði verður að hafa í huga þegar þörf fyrir inngrip í leigumarkaðinn er metin. Það er líka skynsamlegt að hafa á hreinu þau grundvallaratriði hagfræðinnar sem ég hef bent hér á, þ.e. að átta sig á hvað hugtakið fullkominn markaður merkir, að gera sér glögga grein fyrir muninum á samkeppnismarkaði, fákeppnismarkaði og einokunarmarkaði og að hafa í huga að það er samkeppnisumhverfið sem gerir markaði ólíka, ekki það hvort varan sem gengur kaupum og sölum á þeim er nauðsynjavara eða ekki.

 

Áfram með spillinguna!

Innan íslenska heilbrigðiskerfisins þrífst gríðarleg spilling. Hún felst í því að fólk fær mjög gjarna enga úrlausn sinna mála nema í gegnum kunningsskap.

Rót spillingarinnar liggur í nær algerri ríkisforsjá í þessum málaflokki, auk þess sem menningin innan ríkiskerfisins hér er þannig að spilling af þessu tagi er álitin sjálfsögð og eðlileg.

Einstaka embættismenn falla ekki inn í þessa menningu. Slíkir menn leggja á það áherslu að þjónusta almenning, ekki að verja kerfið og standa í vegi fyrir úrlausn og hygla þeim sem þeir þekkja.

Einn slíkur maður er Steingrímur Ari Arason, forstjóri Sjúkratrygginga Íslands. Strangheiðarlegur og grandvar embættismaður með ríka réttlætiskennd sem leitast við að leiðbeina eftir fremsta megni þeim sem til hans leita.

En hann hefur ítrekað framið þann stóra glæp að taka opinberlega málstað skjólstæðinga stofnunarinnar þegar heimskulegar ákvarðanir stjórnmálamanna keyra um þverbak.

Það segir sig því auðvitað sjálft að núverandi heilbrigðisráðherra hafi nú tekið sér fyrir hendur að hrekja þennan mann úr embætti. Svo verður einhver spillingarpésinn vitanlega skipaður í það.

 

Þurfi ekki að treysta á kunningsskap

Sanna Magdalena Mörtudóttir

Það kemur í sjálfu sér ekki á óvart að Viðreisn gerist hækja gamla meirihlutans enda held ég að þessi flokkur sé í raun lítið annað en útibú frá Samfylkingunni. Það er því ekkert sérlega markvert.

Það sem er hins vegar markvert við þessar kosningar er að nýr öflugur stjórnmálaleiðtogi er fæddur. Það er Sanna Magdalena Mörtudóttir, leiðtogi sósíalista. Ég tek fram að ég er alveg ósammála henni um pólitík. En það er ekki annað hægt en dást að framgöngu hennar. Hún er ekki aðeins fær í að svara fyrir sig þegar að henni er sótt, hreinskilin hugsjónakona sem fórnar ekki hugsjónum sínum fyrir bitlinga líkt og Píratar og þannig lið. Hún er líka frábær penni. Ég hvet fólk til að lesa snilldarlega grein hennar á Kjarnanum í dag. Þar segir meðal annars:

"Malcolm X ­tal­aði um grund­vall­ar­mun­inn á hús­þrælum og þræl­unum út á akrin­um. Hús­þrælar voru nokkrir svartir þrælar sem fengu að búa í húsi þræla­hald­ar­ans, hvíta hús­inu á meðan aðrir þræl­uðu á akrinum og sváfu á beru mold­ar­gólf­inu í kof­aræksn­um. Hús­þræl­arnir sváfu á dýnum í kjall­ara hvíta húss­ins, fengu mat­ar­af­ganga af borði hús­bónd­ans, gengu í fötum af hús­bónd­an­um, þrifu hús­ið, sáu um mat­inn og gættu barna hús­bónd­ans.

...

Þegar þræl­arnir á akrinum litu til hvíta húss­ins ósk­uðu þeir hins vegar að það myndi brenna. Hvíta húsið var kúg­un­ar­vald­ið, valdið sem svipti þá frels­inu, nið­ur­lægði þá, vildi brjóta þá nið­ur. Þeir sungu bar­áttu­söngva og sálma til að við­halda von sinni um að losna undan kúgun hvíta húss­ins. Hús­þræl­arnir sungu ekki. Aldrei hef ég vitað til þess að neinn sálmur hafi verið sam­inn af hús­þræl. Hús­þræl­arnir reyndu að tala og hegða sér eins og hús­bænd­urn­ir.

...

Með því að hafna dýn­unni í kjall­ar­anum í hvíta hús­inu er ég ekki að hafna völd­um. Með því að hafna dýn­unni er ég tryggja að ég geti sótt mér vald og afl í bar­áttu ykk­ar. Það er bara ein leið til valda­leysis fyrir okkur þræl­ana á akrin­um, það er að yfir­gefa hóp­inn og ger­ast hús­þræll."

Svona eiga stjórnmálamenn að skrifa!

Eiga eftir að ræða verkaskiptingu