Faídon á fimmtán mínútum?

Samkvæmt nýja þingskapafrumvarpinu verður ótakmarkaður ræðutími aflagður, en hámarksræðutími þingmanna verður 15 mínútur.

Ég heyrði Helga Hjörvar segja, í umræðum um frumvarpið, að ef menn gætu ekki komið skoðun sinni á framfæri á 15 mínútum ættu þeir að fara í endurmenntun í ræðuhöldum.

Ef við rýnum aðeins í orð Helga Hjörvar virðist sem að baki þeim liggi sú afstaða, að tilgangur þingræðna sé sá einn að koma skoðunum á framfæri. En er það svo? Til hvers starfar þingið? Til hvers halda þingmenn ræður?

Ef markmiðið með ræðuhöldum á þingi er bara það að koma skoðun á framfæri mætti væntanlega að ósekju stytta ræðutímann í fimm mínútur, jafnvel eina eða hálfa mínútu. Líka mætti enn auka skilvirknina og sleppa ræðuhöldunum alveg, enda geta þingmenn auðvitað komið skoðun sinni á framfæri í atkvæðagreiðslu.

Ég vissi hins vegar ekki betur en svo, að tilgangur löggjafarsamkundunnar væri sá, að tryggja, að mál fengju vandaða umfjöllun. Að þau væru rökrædd í þaula.

Sum þingmál eru flókin. Stundum eru þingmál þess eðlis að til að hægt sé að fjalla um þau af skynsamlegu viti þarf langar ræður, því öðruvísi er ekki hægt að rekja röksemdirnar með eða á móti í samhengi, með þeim tilvísunum til gagna sem þörf er á.

Engum hefur, mér vitanlega, komið til hugar að takmarka þann tíma sem lögmenn hafa til að spyrja vitni eða flytja ræður í rétti. Ástæðan er auðvitað sú, að slíkt kemur niður á málflutningi.

Alþingi er ekki réttarsalur. En í réttinum er starfað eftir lögum sem Alþingi setur. Ef rétturinn takmarkar ekki málflutningstíma, er þá ekki enn síður ástæða til að löggjafarsamkundan, sem setur lögin sjálf, takmarki hann.

Helgi Hjörvar er gamall ræðusnillingur úr Morfis. Ræðuhöld í Morfis snúast um að höfða til tilfinninga áheyrendanna og fá þá til að snúast á sveif með ræðumanni, oft á mjög yfirborðslegum forsendum. Fyrir löngu síðan gagnrýndi Sókrates Morfismenn síns tíma, sófistana. Hann sagði ræðusnilld þeirra innantóma og spillandi, því hún leiddi athyglina frá sannleika málsins að yfirborði og aukaatriðum. Sókrates skrifaði engar bækur, en það sem eftir honum er haft fyllir margar bækur, líklega merkilegustu bækur heimspekisögunnar. Í þeim er ekki aðeins verið að „koma skoðunum á framfæri“, heldur færa fyrir þeim rök. Ég er ekki viss um að mikið vit yrði eftir í Gorgíasi eða Faídoni eftir Platón ef Helgi Hjörvar stytti þessi verk niður í fimmtán mínútna yfirlit um skoðanir Sókratesar, jafnvel þótt hann sé góður penni.

Það er vissulega rétt að stundum eiga þingmenn það til að tala lengi, bara til að tala lengi, og tala þá stundum um ekki neitt. En stundum flytja þeir líka langar ræður sem geisla af rökvísi og viti. Lausnin á vondum málflutningi er ekki sú að banna vandaðan málflutning. Hún felst í því að bæta málflutninginn.

Það er því skoðun mín, að með því frumvarpi sem nú liggur fyrir, sé verið að hefla viðinn í líkkistu þingræðisins, því verði það að lögum verður oft á tíðum einfaldlega ekki hægt að halda uppi vitrænni umræðu um flókin þingmál.

Ég hefði auðvitað getað látið duga að setja skoðun mína fram rakalaust. Það hefði orðið miklu styttri texti. Ég bið Helga Hjörvar og félaga hans afsökunar á því, að láta það ekki duga.

VG gagnrýnir frumvarp um þingsköp

Athugasemdir

[Elías Halldór Ágústsson, 30.11.2007 kl. 15:33]

Ég er sammála að þetta er meiriháttar atlaga að lýðræðinu. Þingfundir munu fara að líkjast The All-England Summarize Proust Competition. Svo legg ég til að einhver, með leyfi hæstvirts forseta, sýni þingheimi kvikmyndina Mr. Smith Goes To Washington.

[Hlynur Hallsson, 3.12.2007 kl. 17:58]

Takk fyrri frábæran pistil Þorsteinn. Las hann fyrst á Ögmundur.is. Bestu kveðjur,

[Ingólfur Ásgeir Jóhannesson, 3.12.2007 kl. 23:13]

Takk fyrir pistilinn, Þorsteinn. Þetta er góð líking við Morfís. Þegar ég sé Morfísræður finnast mér þær ekki góðar, rétt eins og þú lýsir. Við sem tölum á fræðilegum ráðstefnum, okkur finnst stundum stutt að fá ekki að tala nema í tíu eða tólf mínútur og fögnum oft lengri tíma, en kunnum ekki alltaf að fara með hann. Oftast finnst mér það því betra þegar talað er stutt við þær aðstæður. En við erum ekki að setja lög sem þarf að fara yfir vel yfir - á þinginu eru allt aðrar aðstæður. Mér hefur líka stundum fundist hefði mátt koma í veg fyrir svokallað málþóf með því að fara með meiri hægð í mál, hafa meira samráð við stjórnarandstöðu, freista þess að ná samstöðu um mál í stað þess að keyra það áfram.

[María Kristjánsdóttir, 4.12.2007 kl. 13:30]

Gott að lesa þetta.

[Þorsteinn Siglaugsson, 4.12.2007 kl. 18:04]

Takk fyrir góða punkta. Í þessu máli er ég einarður stuðningsmaður VG!