Ekki auðlindagjald heldur einkaréttargjald

Það er alveg rétt hjá ráðherra að fyrirtæki sem nýta auðlindir ættu öll að sitja við sama borð. Sjávarútvegurinn meðtalinn.

Áður en kvótakerfi var komið á greiddi útgerðin ekkert sérstakt gjald fyrir aðgang að fiskimiðunum og engum datt í hug að krefja hana um það.

En hvers vegna er það talið sjálfsagt nú? Hvað breyttist?

Það sem breyttist var að ríkið úthlutaði einkarétti til að nýta fiskimiðin til tiltekinna útgerðarfélaga. Það er stór munur á að nýta auðlind í krafti almenns réttar og í krafti einkaréttar.

Krafan um að útgerðarfélög greiði gjald fyrir aðgang að fiskimiðunum grundvallast ekki á því að þar sé um að ræða greiðslu fyrir afnot af auðlind almennt séð, heldur að þau skuli greiða fyrir einkarétt sem þau hafa fengið til að nýta þessa auðlind.

Ferðaþjónustufyrirtæki greiða ekkert fyrir að fara með fólk til Þingvalla. En ef réttinum til þeirra ferða yrði úthlutað til tiltekinna fyrirtækja og ekki annarra, kæmi eðlilega upp krafa um að greitt væri fyrir þann rétt.

Hvalaskoðunarbátar greiða ekkert fyrir að sýna fólki hvali, en ef ríkið úthlutaði réttinum til sumra hvalaskoðunarbáta og ekki annarra, kæmi að sjálfsögðu upp krafa um að greitt yrði fyrir þann rétt.

Aðgerðir borgaryfirvalda til að takmarka fjölda veitingastaða í miðbænum munu með tíð og tíma skapa þeim sem fyrir eru arð í krafti einkaréttar. Þróunin er sambærileg við það sem átti sér stað eftir að kvótakerfi í sjávarútvegi var komið á. Sjálfsagt er að farið verði að huga að því að þeir greiði fyrir þann einkarétt. En engum dytti í hug að rukka fyrir aðgang að vegfarendum á Laugaveginum hefðu allir á markaðnum jafnan aðgang.

Sama á við um önnur einkaréttindi, hvort sem þau snúa að flugi, flutningum, fjarskiptum eða öðru slíku: Fyrir einkaréttindi og einokunarréttindi teljum við sjálfsagt að sé greitt, þótt enginn geri kröfu um sérstaka greiðslu fyrir að nýta auðlind sem öllum er frjálst að nýta.

Það er því ónákvæmni af þingmanninum að spyrja um arð af auðlind. Auðlindir skila ekkert endilega neinum arði. Sjávarútvegurinn gerði það til dæmis ekki á árum áður. Einkaréttur til að nýta auðlind getur hins vegar skilað arði og í tilfelli sjávarútvegsins gerir hann það. Fólk getur svo greint á um hvort full greiðsla kemur fyrir þennan einkarétt og hvernig réttast er að ákvarða hana.

Veiðigjöld ekki sanngjörn

Athugasemdir

[Jós.T. (IP-tala skráð) 17.5.2016 kl. 19:04]

Þú semsagt réttlætir auðlindagjaldið með því að endurskilgreina það og nefna öðru nafni. Með þeirri aðferð má réttlæta hvað sem er. 

[Þorsteinn Siglaugsson, 18.5.2016 kl. 08:15]

Ég endurskilgreini ekki neitt heldur skýri það út. Ef réttlæta mætti "hvað sem er" með því að skýra það út væri nú veröldin skrítin.