Ekki einfalt mál

Hér er ég hræddur um að skjaldborgin sé pínulítið að hrynja yfir byggingameistarana: Fyrst er afskrifað til að bjarga heimilunum. Næst skríða útrásarvíkingar í skjólið. Þá verður allt vitlust. Þá er skattlagt. Þá verður allt vitlaust aftur. Þetta er nefnilega ekki einfalt mál og auðvelt að taka Ragnar Reykás á þetta:

Útrásarvíkingur fær felldar niður 50 milljónir af áhvílandi skuldum á hálfbyggðri sumarhöll á Þingvöllum. Er það sanngjarnt? Á hann ekki að borga skatt af því?

Einstæð móðir fær 20 milljóna íbúðarskuld lækkaða í 15 milljónir en berst áfram í bökkum. Er sanngjarnt að skattleggja greyið?

Með öðrum orðum kæmi ekki á óvart að viðhorfið færi eftir því hver á í hlut.

Kjarni málsins er hins vegar sá að afskriftir skulda eru ávinningur fyrir skuldarann. Því hlýtur að vera rökrétt að þessi ávinningur sé skattlagður rétt eins og hver annar. Skattlagningin veldur því auðvitað að nettóávinningurinn verður minni en ella, en það sama á við um allan annan fjárhagslegan ávinning.

Hins vegar má spyrja hvort ekki væri rökréttara að leggja fjármagnstekjuskatt á þennan ávinning en almennan tekjuskatt enda hníga ýmis rök að því að þessi ávinningur eigi meira sammerkt með arði af eignum en launatekjum.

Afskriftir verða skattlagðar

Athugasemdir

[Edda Karlsdóttir (IP-tala skráð) 19.3.2010 kl. 09:31]

Ekki veit ég hvernig hugsanagangur þinn er en hitt er víst að þegar þú talar um að afskriftir skulda séu ávinningur fyrir skuldarann þá er það algjörlega út í hött í þessu samhengi. Þau lán sem fólk tók í góðri trú en hafa tekið allt aðra stefnu en upphaflega var samið um er varla hægt að tala um sem skuldir lánþega! Almenningur er að fara fram á leiðréttingu af lánum og ekkert annað. Almenningur var rændur og ef stjórnvöld ætla að fara fram á skatt (tekjuskatt að auki) af því sem hirt var af okkur þá held ég að flestum sé nóg boðið.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 11:51]

Þetta er nú ekki skattur af "því sem hirt var af okkur" heldur af því sem hugmyndin er að skila til baka, ekki satt?

Hinu ættir þú svo kannski að velta fyrir þér, að ef almenningur var rændur þá hljóta ræningjarnir að vera einhvers staðar. Af hverju eiga þá skattgreiðendur að fjármagna niðurgreiðslurnar?

[Edda Karlsdóttir (IP-tala skráð) 19.3.2010 kl. 12:32]

Þegar fólk hefur barist í bökkum og greitt af stökkbreyttum lánum sem hafa átt sér stað af m.a. óstjórn bankanna þá kalla ég það að hirða af fólki eða á góðri íslensku rán.  Þessum hækkunum á höfuðstól lána hefur verið hellt á lántakendur og ef síðan á að leiðrétta þetta er það leiðrétting á rangindum og hefur ekkert með "ávinning fyrir skuldara" að gera. Það hefur komið fram í fréttum að nýju bankarnir hafa tekið yfir skuldasöfn gömlu bankanna með 50-60% afföllum og væri þess vegna hægt að leiðrétta lán á sanngjarnan hátt án þess að fara á bólakaf í buddu skattgreiðenda.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 12:38]

Mig grunar nú að afskriftareikningarnir verði fullnýttir þegar allt er komið á hausinn sem er á leiðinni þangað, því miður! Þá er lítið svigrúm eftir. Sé hins vegar svigrúm er sjálfsagt að ætlast til að bankarnir nýti það. En það breytir engu um að afskriftir eru ávinningur. Það leiðir af sjálfu sér, annars myndu lántakendur tæpast sækjast eftir þeim.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 14:13]

Ég fæ ekki skilið hvernig þetta á að geta gengið upp.

Ef þetta er "tekjuskattur" (ekki fjármagnstekjuskattur þó hann sé líka orðinn brjálæðislega hár), þá þarf einstæða móðirin í þínu dæmi hér að ofan Þorsteinn að greiða 2.006.000 (m.v. 40.12%) í skatt.  Þetta greiðist strax við næstu álagningu eftir niðurfellingu (t.d. 1.ágúst 2011).

Hvernig á sá sem ekki getur greitt af 20 milljón króna láni til 40 ára að geta greitt skyndilega yfir 2 milljónir í skatt ef lánið er lækkað um 25% - eftir sem áður þá þarf að borga af þessum 15 milljónum og ég hélt að það myndi reynast nógu erfitt.

Beitum smá sanngirni - þar sem ég hef ekki séð frumvarpið og gefum okkur að þetta sé "fjármagnstekjuskattur" sem átt er við, þá þarf þessi aðili samt að borga kr. 900.000 í skatta.   Það er nálægt ársvöxtum af láninu eins og það er í dag.

Nú loksins er ég farinn að skilja um hvað það snýst að slá skjaldborg um heimilin.  Þetta var bara misheyrn hjá okkur - þetta hét að slá Skattborg um heimilin.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 15:05]

Ég er sammála því að ef þetta er útfært eins og virðist lagt til leiðir það einfaldlega til þess að fólk mun hugsa sig tvisvar um áður en það þiggur afskriftir. Þetta mætti hins vegar leysa með því að innheimta skattinn á löngum tíma og miða þá við að hann greiddist samhliða afborgunum af láninu. Ávinningur niðurfellingar birtist auðvitað í lækkuðum afborgunum og þá væri ekki óeðlilegt að skattur af honum kæmi til greiðslu jafnhliða.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 15:18]

Í fyrsta lagi er með öllu óeðlilegt að þetta sé skattlagt hærra en sem nemur fjármagnstekjuskatti, því megin hluti niðurfellingar eru, verðbætur, gengismunur og áfallnir vextir sem allt flokkast sem fjármagnstekjur í skilningi skattalaga og laga um Fjármagnstekjuskatt.

Í öðru lagi er ekki eðlilegt að þetta dreifist á minni tíma en sem tekur að greiða af eftirstandandi skuldum.  Dreifing skattskuldar á 3 ár setur fólk bara beint í einskonar skuldafangelsi út af skattskuldum.

Í þriðja lagi þá hefur í tengslum við niðurfellingu á hluta skulda alltaf verið við það miðað að eftir þá niðurfellingu hafi fólk greiðslugetu til að greiða viðkomandi skuldir.   Ég fæ ekki sé hvaða afgangur á að verða eftir til að greiða skattaskuldir.  Til þess þyrfti niðurfellingin að vera miklu stórfelldari.  (Það mætti eiginlega segja að það þyrfti að afskrifa um 100% og skattleggja það síðan og skipta sköttunum á 5-15 ár ef þetta dæmi ætti í raun að ganga upp eins og það er framsett í frumhugmyndum stjórnvalda.)

Dæmi upp á 40 milljón króna niðurfellingu, með 50% skattaafslætti af fyrstu 20 millj. og síðan 25% skattaafslátt af næstu 20 milljónum þýðir að skattstofninn er 25.000.000

Ef beitt er fjármagnstekjuskatti = 4.500.000 (1.500.000 pr. ár).

En ef reiknað er út frá staðgreiðsluskatti = 11.530.000 (3.843.333 pr. ár) (Álftanes = 11.875.000, vegna hærra útsvars).

[Edda Karlsdóttir (IP-tala skráð) 19.3.2010 kl. 15:21]

Skattur er yfirleitt greiddur af einhverju sem maður á eða þénar er það ekki. Lántakendur hafa aldrei átt þessa peninga sem um er verið að ræða og eiga því ekki að greiða af þessu skatt.  Síðan sný ég ekki aftur með að "ávinningur" eins og þú talar um Þorsteinn er ekki það sama og leiðrétting. Skv. orðabók er orðið ávinningur,  hagnaður eða fengur. Enginn lántakandi hefur hagnast af hækkuðum höfuðstól lána. Við erum að tala um leiðréttingu á lánum sem er ekki það sama og hagnaður!!!

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 16:21]

Edda:  Það er mikið til í þessu hjá þér.  Enda setti mann hljóðan yfir þessum hugmyndum ríkisstjórnarinnar og ég held að engum stjórnmálaflokki öðrum á Íslandi hefði dottið í hug að skattleggja þetta öðrum en Vinstri-Grænum.  En þeir vilja gjörsamlega skattleggja allt sem hreyfist.

Í hugmyndum manna fyrir síðustu kosningar um 20% leiðréttingu lána þá voru menn fyrst og fremst að hugsa um að skrúfa vísitöluna aftur ábak og miða hana við ákveðinn upphafspunkt, t.d. janúar 2008 og hið sama með gengistryggð lán að miða við gengisskráningu á ákveðnum tímapunkti, svo fremi sem lán væru tekin fyrir þessar tímasetningar en annars við upphafsvísitölu- og gengi.   Núverandi ríkisstjórnarflokkar gáfu aldrei raunhæft svigrúm til þess að þessar hugmyndir væru útfærðar og ræddar á Alþingi.   En eitt er víst að þeir sem settu fram þessar hugmyndir voru ekki að tala um að skattleggja leiðréttingar.

Það eru ekki lántakendur sem hagnast á hækkun verðbólgu og gengisbreytingum, heldur lánveitendur.  Þess vegna er þessi hugmynd um skattlagningu svo arfavitlaus að mann setur hljóðan.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 16:54]

Mér finnst mjög líklegt að hugmyndin um skattlagningu sé fram komin þar sem meginhluti þeirra sem njóta niðurfellinga er líklega hátekjufólk. Auk þess er niðurfelling skulda ávinningur, hagnaður eða fengur fyrir skuldarann (og ekki rugla hér saman niðurfellingu og hækkun höfuðstóls - lækkun og hækkun hafa fram til þessa verið gagnstæðir hlutir) og því rökrétt að hún sé skattlögð á sama hátt og fjármagnstekjur. Þar með er ekki endilega sagt að það sé pólitískt sniðugt.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 17:00]

Fjárhæðirnar sem nefndar eru í frétt Morgunblaðsins í dag um málið benda nákvæmlega ekki til þess að lengur sé verið að tala um niðurfellingar hjá hátekjufólki.   Fréttatilkynningu 5 ráðherra fyrr í vikunni mátti aftur á móti skilja þannig en þar segir:

Hóflegar skuldbreytingar skattfrjálsar.

Stórfelldar niðurfellingar skattlagðar.

[Edda Karlsdóttir (IP-tala skráð) 19.3.2010 kl. 17:03]

Jón, þetta er ekki einungis arfavitlaust, þetta er rangt, kolrangt og á að flokkast undir glæpsamlegt athæfi! Það er hegningarvert að ræna og rupla en það er eins og það sé í lagi ef bankar og stjórnvöld fremja þann glæp. Ef Jón og Gunna stela sér brauðbita þá fara þau umsvifalaust bak við lás og slá en gjörningar bankanna eru blessaðir bak og fyrir af stjórnvöldum. Útrásarvíkingar virðast vera friðaðir og ekkert hefur verið gert til að ná í illa fengið fé hjá þeim. Að skattleggja þá leiðréttingu sem fólk á rétt á er toppurinn sem fyllir mælinn. Er yfirleitt friðsæl og lítið fyrir óspektir en nú er nóg komið. Fólk sem ekki getur stjórnað landinu á annan hátt en með þessum hætti á að bera út ef það hefur ekki vit á að yfirgefa stólana áður en allt fer í bál og brand hér á landi!!!

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 17:06]

Það getur verið rétt. Er þetta ekki bara eins og með "hátekjuskattinn" sem leggst á meðaltekjufólk? Það er byrjað á hugmynd um að ná aur af útrásarvíkingum og svo endar það í allsherjar skattheimtu.

Útfærslan eins og hún hefur verið kynnt gengur ekki upp. Fjármagnstekjuskattur sem greiðist smátt og smátt eftir því sem ávinningurinn fellur til er eina skynsamlega leiðin til að gera þetta.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 17:10]

Í fréttatilkynningu ríkisstjórnarinnar á blaðsíðum 10 og 11 í kafla 7 má skilja það sem svo að skuldbreytingar venjulegra einstaklinga verði skattfrjálsar en stórfelldar niðurfellingar skattlagðar og þá átt við skuldir útrásarvíkinga, niðurfellingar afleiðusamninga, niðurfelling ábyrgða og skuldabréfa vegna stórfelldra hlutabréfakaupa fyrrum stjórnenda og millistjórnenda í bankakerfinu og þess háttar skuldir.

Á þessu tvennu er regin munur.

Venjuleg lán (íbúðarlán, bílalán, neyslulán) hafa stökkbreyst síðustu 26 mánuði.   Þá stökkbreytingu hefur verið kallað eftir að sé leiðrétt.

Að ætla að skattleggja slíkar leiðréttingar, þar sem lækkun skulda samanstendur af vísitölubreytingum, gengisbreytingum og áföllnum ógreiddum vöxtum (sbr. við frystingu lána), er það sem ég á við að sé með hreinum ólíkindum, en ekki er hægt að skilja fréttina í Morgunblaðinu í dag öðru vísi.

Ég er síður en svo mótfallinn því að inn í skattlög verði skilgreint ákvæði um að "niðurfelling" skulda sé skattlögð með ákveðnum hætti, þar sem visst frítekjumark sé til staðar og að slík skattlagning sé skilgreint sérstaklega þannig ekki fari milli mála hvort þetta teljist fjármunatekjur eða hlunnindi.  Nauðsynlegt er að til staðar séu skýr lög um slíkt til framtíðar.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 17:13]

Ég vil líka benda á annað í þessu samhengi að þó svo að ég sjái ekki að svona eiga að skattleggja annarsstaðar en undir "fjármagnstekjuskatti" þá er búið að hækka þá skattprósentu um 80% á einu ári.  

Það liggur við að við værum ekki að taka þess umræðu ef hér væri um 10% skatt að ræða eins var til skamms tíma.  Þá væri eins og þú segir réttilega Þorsteinn hægt að útfæra þetta þannig að fjármagnstekjuskatturinn greiðist smám saman eftir því sem "ávinningurinn" fellur til.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 17:16]

Edda:  Vittu til, fjöldi fólks á eftir að lenda í fangelsi eða fá á sig "refsingar" vegna skattalagabrota á komandi árum ef þessi leið verður farin.  Þannig að það er eins og þú segir að ef ég og þú myndum stela brauðsneið í 10-11 þá fengju við að fara fljótt bak við lás og slá, en ekki útrásarvíkingar né svona kolbrjálaðir stjórnmálamenn og nánustu ráðgjafar þeirra.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 17:18]

Ef við lítum út fyrir landsteinana er það t.d. þannig í Svíþjóð að fjármagnstekjuskattur leggst á hækkun eigna en hækkun skulda dregst frá. Ef ég á milljón, fæ 100 þúsund í vexti en skulda á móti aðra milljón og greiði 50 þúsund í vexti af henni greiði ég skatt af mismuninum. Þannig fyrirkomulag er miklu skynsamlegra og sanngjarnara en það sem við höfum hér. Svo mætti gefa heimild til að flytja hagnað og tap milli tímabila. Dæmi: Lán hækkar um 10M á ári 1. Á ári 2 eru svo felldar niður 5M. Samanlagt er þá tapið 5M og því enginn skattur greiddur. Sé um aðrar fjármagnstekjur að ræða þurfa þær að ná 5M til að farið sé að greiða skatt.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 17:22]

Nú er ég sammála þér Þorsteinn.  Þekki þetta í Danmörku og Noregi að greiddir vextir dragast frá fengnum vöxtum.

Það er nefnilega þannig að hér á landi er löngu orðið tímabært að endurskipuleggja allt skattkerfið frá grunni.

Að bútasauma það eins og núverandi ríkisstjórn er að gera er ekki að auðvelda þá vinnu.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 17:25]

... þar er hins vegar fjármagnstekjuskatturinn umtalsvert hærri en hér. En kerfið er skynsamlegra. Bútasaumur er það versta sem hægt er að gera í skattamálum. Eðlilegast er að allt sé skattlagt eins og þá sama hvort það er ávinningur í formi vaxta eða niðurfellinga. Þess vegna væri skárra að hafa prósentuna lægri en sleppa undanþágunum.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 17:34]

Ég hef í mörg ár aðhyllst þá hugmynd að skattleggja allt með sömu prósentu, (15%, fjármagnstekjuskattur, tekjuskattur og útsvar, einn virðisaukaskattur) og fella alveg niður eða að mestu leyti bæði undanþágur og frádrætti (persónuafslátt og fleira).  Slíkt kerfi skapar færri vandamál en það leysir, skapar réttlátari skattlagningu, fækkar eða eyðir undanskotum.  Vandamál eru síðan leyst með öðrum hætti.

Varðandi þessar nýju hugmyndir um skattlagningar á leiðréttingar skulda og á niðurfellingar vegna vandamála tengdu hruninu, þá að sjálfsögðu mætti setja þar á algjörlega nýjan skatt með sérstakri prósentu t.d. 5% og frítekjuþrepið tæki eingöngu mið af mjög lágri lækkun/niðurfellingu.  En að tala um þetta sem tekjuskatt (eða fjármagnstekjuskatt) er ekki til annars en að búa til ný vandamál.

[Þorsteinn Siglaugsson, 19.3.2010 kl. 17:43]

En þá er kominn enn meiri bútasaumur. Hvernig á að taka á öllu svindlinu og flækjunum sem sérskattur á "hrunniðurfellingu" skulda veldur. Ég hef reyndar verið að styrkjast í þeirri trú að réttast væri að breyta einfaldlega gjaldþrotalögum, amk. tímabundið, þannig að fólk sem sér ekki fram úr skuldum geti einfaldlega skilað húsnæðinu og farið á hausinn án þess að vera hundelt út yfir gröf og dauða. Held að það væri miklu heilbrigðara og betra á allan hátt en allt þetta skjaldborgarrugl.

[Jón Óskarsson, 19.3.2010 kl. 17:58]

Allt sem gert hefur verið frá hruni er bútasaumur.   Þrátt fyrir að komið sé á annað ár þá hafa menn ekki sest niður og sett saman aðgerðaráætlun sem tekur á öllum þáttum.  

Gjaldþrotalögum þarf að breyta bæði tímabundið og sumum atriðum til lengri tíma.  Það er óþolandi að fólk sé hundelt árum og áratugum saman út af kannski til þess að gera lítilfjörlegum skuldum sem sagt koma í veg fyrir að viðkomandi geti fengið að standa í lappirnar og fengið að byrja upp á nýtt sem nýtur þjóðfélagsþegn.   Stytting þess tíma sem tekjur að fá endanlega afskrift krafna vegna gjaldþrota einstaklinga, skilar sér margfalt til baka í þjóðarbúið.

[Theódór Norðkvist, 19.3.2010 kl. 22:06]

Lántakendur fá niðurfærslu skulda vegna þess að þær hafa ekki peninga til að borga. Þess vegna vilja þeir niðurfærslu.

Ef þeir eiga ekki fyrir afborgunum eiga þeir ekki fyrir skattgreiðslum af ímynduðum tekjum (niðurfærslum.)

Hvað er það sem stjórnvöld (og hagfræðingar í rekstrarráðgjöf) skilja ekki við þetta?

[Þorsteinn Siglaugsson, 20.3.2010 kl. 00:11]

Hvað áttu við? Á þá bara að afskrifa lán án nokkurra takmarkana? Snýst þetta bara um að láta undan öllum kröfum, láta eðlilegar skattareglur lönd og leið og pína svo skattgreiðendur til að borga brúsann?

[Theódór Norðkvist, 20.3.2010 kl. 00:38]

Það tók innan við sólarhring að bjarga sparifjáreigendum (á ekki að skattleggja þær tekjur líka?)

Það er alveg hægt að setja neyðarlög vegna forsendubrests gegn þessari arfavitlausu skattlagningu. Ef það er ekki gert, á þá ekki líka að skattleggja tapaðar kröfur vegna gjaldþrota?

Skattlagning þessi er út í bláinn vegna þess að þetta eru ekki tekjur.

Bendi á leið Hagsmunasamtaka heimilanna, sem sameina hjálp við þá verst stödddu því að hafa í heiðri jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar (með því að mismuna ekki lánþegum.)

Hefði þessi leið verið farin strax værum við ekki að eiga við flest þau vandamál sem við stöndum ráðþrota frammi fyrir núna.

[Þorsteinn Siglaugsson, 20.3.2010 kl. 01:06]

Sko:

Í fyrsta lagi voru neyðarlög sett vegna þess að ef sparifé í bönkum hefði ekki verið varið hefðu fyrirtæki ekki getað greitt laun og líklega farið öll á hausinn strax.

Í öðru lagi eru tapaðar kröfur ekki skuldir heldur kröfur og tap er ekki skattlagt heldur ávinningur.

Í þriðja lagi eru afskriftir nú þegar skattlagðar samkvæmt núverandi lögum. Breytingin nú snýst um að minnka þá skattlagningu og dreifa henni.

Í fjórða lagi skiptir engu máli þótt afskriftirnar séu ekki tekjur. Þær skila ávinningi.

[Jón Óskarsson, 20.3.2010 kl. 01:07]

Nei málið er nú það Þorsteinn að fólk er náttúrulega alveg gáttað á því að helsta aðgerð til "bjargar" heimilunum í landinu skuli vera að það eigi að breyta langtímalánum í skammtímaskattaskuldir.  Það er nefnilega einfaldlega þannig, eins og Theódór bendir á, að við núverandi aðstæður út af því allsherjarhruni sem hér átti sér stað og þeirri stökkbreytingu skulda, almennings, sem ekki átti beinan þátt í því að mynda þær aðstæður sem mestan þátt áttu í aukinni verðbólgu og falli krónunnar, að það er einfaldlega ekki leggjandi á fólk að ætla að skattleggja leiðréttingar.  Alveg sama hvað mönnum finnst almennt séð um skattareglur.

[Þorsteinn Siglaugsson, 20.3.2010 kl. 01:16]

Hver ber kostnaðinn af öllum þessum leiðréttingum? Það getur verið skynsamlegt að leiða aðeins hugann að því. Málið er nefnilega að allt snýst þetta um að almenningur greiði skatta til að standa undir afskriftum lána hjá þeim sem hafa komist í vandræði. Framhjá þessu verður ekki komist hvað sem líður öllum yfirlýsingum um að enginn hafi borið neina ábyrgð á neinu, stjórnvöld þá væntanlega kosið sig sjálf o.s.frv.

Það eina sem verið er að gera með þessum skattatillögum er að lækka og dreifa skattbyrði af afskriftum. Mér finnst það ágætlega boðið þótt ég teldi eðlilegra að fjármagnstekjuskatti væri þarna beitt með sama hætti og gagnvart öðrum afskriftum. Eða eiga skattgreiðendur bæði að taka á sig skuldir 100% lána fólksins og falla að auki alfarið frá kröfum um eðlilegar skattgreiðslur af þeim?

Það er eins og sífellt sé hægt að setja fram kröfur um niðurfellingar skulda, "leiðréttingar" og annað þess háttar. Aldrei er hins vegar hugsað út í að á endanum þarf að greiða fyrir þessar aðgerðir allar saman. Það eru nefnilega engir peningar að hrynja hér niður af himnum ofan.

[Theódór Norðkvist, 20.3.2010 kl. 01:44]

Hver ber kostnaðinn af því að leiðrétta ekki?

[Jón Óskarsson, 20.3.2010 kl. 02:00]

Ef þú átt 1.000 króna kröfu á mig sem þú eignaðist á 300-500 krónur og ég fer fram á 20% afslátt af kröfunni, ert þú þá að lenda í að leggja út í kostnað ?

Við yfirfærslu skulda gömlu bankana í þá nýju var gert ráð fyrir verulegum afskriftum og jafnt vænlega innheimtanlegar kröfur sem og hæpnar kröfur yfirfærðar á niðursettu verði.  Þarna er ákveðið svigrúm sem oft hefur verið nefnt og hvorki ég né þú eða aðrir skattgreiðendur þurfum að greiða aukalega fyrir hvor sem þetta svigrúm verður nýtt eða ekki.

Hið séríslenska kerfi verðtryggðra lána veldur því að sífellt er í gangi víxlverkun verðlags og skulda sem veldur því að lántakendur eru að greiða óeðlilega og mjög hæpna vaxtavexti.  Hefði hér verið þannig lánakerfi að lán hefðu verið almennt óverðtryggð þá væru lántakendur ekki í þeim vanda sem þeir eru staddir í og það án þess að það hefði komið svo mikið við lánveitendur.   Vextir væru eflaust himinháir en reiknaðir á þann höfuðstól sem tekinn var að láni í stað þess að vera reiknaðir á verðbreyttan höfuðstól.

Lántaka lánveitenda til endurlánveitinga er í fæstum tilfellum byggð á verðtryggðum lántökum og því "græða" lánveitendur á mikilli verðbólgu, en aftur hefur það ekkert með almenna skattgreiðendur í landinu að gera.

Ef málið væri það að ríkið ætlaði að greiða mér og þér beint X margar milljónir til lækkunar skulda okkar þá væri ekki óeðlilegt að við greiddum það til baka t.d. í formi skatta.  Það er hins vegar ekki að gerast með þessum hætti.

Eigum við til dæmis að fara að koma á þannig kerfi að ef það er verðhjöðnun milli mánaða að það teljist til skattskyldra tekna  ?   Það er enginn munur á slíku og því að leiðrétta verðtryggingu lána.

[Þorsteinn Siglaugsson, 20.3.2010 kl. 10:27]

Hmm. Ef þú átt 100 kr. kröfu á mig höfum við samið um að ég greiði þér 100 kr. Þótt þú verðir blankur og þurfir að selja öðrum kröfuna á 50 kr. breytir það engu um skuldina. Hún er áfram 100 kr. 

Svo verður að forðast að rugla saman lækkuðu mati á kröfusafni bankanna og hverri kröfu fyrir sig. Dæmi: Þú átt tvær 100 kr. kröfur á tvo menn. Annar er vanskilamaður og líklegast að hann greiði aldrei. Hinn er fínn pappír. Nú kaupi ég kröfurnar af þér. Ég þekki stöðu skuldaranna og greiði því kr. 100 fyrir báðar saman. Vitanlega rukka ég svo skilamanninn um 100 kr. en ekki 50 kr. Það skapast nefnilega ekkert svigrúm. Og hver á þá að borga niðurfærsluna? Skattgreiðendur auðvitað!

Þessi umræða var öll tekin fyrir síðustu kosningar þegar Framsókn og "Töfra"-Tryggvi Herbertsson héldu því fram að einhverjir peningar hefðu dottið af himnum ofan sem mætti nota til að afskrifa lán. Það eina sem var afskrifað var hugsunarvillan sem lá þarna að baki.

[Jón Óskarsson, 20.3.2010 kl. 10:52]

Annar flötur á málum:  Ég og þú gerum gjarna reikninga fyrir útseldri þjónustu.  Stundum gerist það svo að viðskiptavininum þykir reikningurinn of hár, eða vegna bágrar greiðslustöðu óskar eftir lækkun eða afslætti.  Við erum almennilegir við okkar viðskiptavini og gerum kreditreikning og útbúum nýjan reikning með 20% afslætti á vinnuna.

Ætti skv. ofangreindum kenningum í þessu bloggi að setja þannig skattareglur að þetta myndi þýða að við myndum þurfa að senda launamiða á viðkomandi og til skattsins vegna afsláttarins sem viðskiptavinurinn fékk svo hægt væri að skattleggja þann afslátt sem "hlunnindi" ?  

Það er nefnilega þannig að ef menn vilja skattleggja upp í rjáfur leiðréttingar verðtryggingar og gengis á skuldir landsmanna, þá er öruggt mál að hægt er að finna ótal dæmi um annað sem má skattleggja í þjóðfélaginu.   Ekki er það þannig þjóðfélag sem við viljum búa í, eða hvað ?

Dæmið þitt um lánin tvö eru mjög mikið einfölduð varðandi það að gefa sér þá forsendu að annar aðilinn greiði 0 krónur af sinni kröfu.   Sem betur fer er það þannig af vanskilamönnum má yfirleitt ná einhverju upp í kröfuna og eins og lög eru í dag þá má eltast við kröfuna árum saman.

Ef raunverulegur vilji hefði verið hjá stjórnvöldum að ætla sér að koma til móts við skuldara og lækka hjá þeim stökkbreytt lán, þá hefði verið í lófa lagið að semja kröfusafn bankanna ennþá meira niður við yfirtöku.   En þess var rækilega gætt að loka á umræður og hugmyndir um leiðréttingar vísitölu og gengis á útlánum fram yfir það að búið var að ganga frá ársreikningum nýju bankanna bæði fyrir seinustu 3 mánuði ársins 2008 sem og ársuppgjör 2009.   Það vill svo til að það er nýlega til þess að gera búið að gera upp árið 2008.

Það þekki ég að þegar verið er að vinna með uppgjör nýrra félaga sem yfirtekið hafa annan rekstur að menn eru að semja um yfirtökuverðin og meta raunverulegt matsvirði eignanna alveg fram á síðasta dag í uppgjöri fyrsta uppgjörstímabils nýja félagsins.  Þetta var verið að gera í nýju bönkunum og það er ekki vafi að ef umræðan um lækkun höfuðstóla (sem var ekki um lækkun höfuðstóls, því höfuðstóll er upphafleg lánsfjárhæð, en ekki lánsfjárhæðin með áföllnum verðbótum og þess háttar), hefði fengið eðlilegan farveg á vettvangi stjórnmálanna og allir flokkar sest yfir þessi mál á Alþing strax fyrir einu ári síðan, að þá hefði það haft veruleg áhrif á endanlegt mat nýju bankanna á verðmæti hins yfirtekna lánasafns.

[Þorsteinn Siglaugsson, 20.3.2010 kl. 11:16]

Þetta er ágætt dæmi, Jón. Ef þú gerir 100þ kr. reikning á mig sem ég fæ svo lækkaðan í 80 þ. hvað þýðir það fyrir mig skattalega? Jú. Hagnaðurinn minn verður 20þ. kr. hærri en ef ég hefði greitt upphaflegu upphæðina. Af þessum mismun greiði ég vitanlega skatt.

Dæmið er einfalt. Það er rétt. Það rýrir hins vegar ekkert gildi þess.

Ég er alveg sammála því að hugsanlega hefði mátt vinna öðruvísi úr málum þegar samið var um yfirtöku lána frá þrotabúunum og reyna að þvinga kröfuhafa til að fallast á meiri afskrift. Það er líklega of seint núna.

[Jón Óskarsson, 20.3.2010 kl. 13:59]

Já máttleysi stjórnvalda var algjört í þessu máli og úrræðaleysið.  Of mikið einblínt á það að fara í björgunaraðgerðir, í stað fyrirbyggjandi aðgerða. 

[Jón Óskarsson, 20.3.2010 kl. 14:16]

Í dæminu þar sem þú færð 20 þúsund í hagnað ert þú að horfa á það fyrst og fremst út frá því sjónarmiði að þú (verkkaupi) sért rekstraraðili og greiðir þar af leiðandi skatta af hagnaði, en þú athugar ekki að ég (verksali) greiði að sama skapi minni skatta.  En hvort sem þú ert það eða venjulegur skattgreiðandi sem ekki er í rekstri þá þýða þessar 20 þúsund krónur að meira er til ráðstöfunar hjá þér í annað, svo sem eins og í neyslu sem þú borgar af neysluskatta (virðisaukaskatt, vörugjöld, tolla og fleira) sem skilar sér í ríkiskassann en ekki síður til eflingar atvinnulífsins.  Efling atvinnulífsins skapar síðan enn fleiri skatta svo sem tekjuskatt af rekstri og frá einstaklingum, launaskatta, virðisaukaskatt, vörugjöld og fleira, auk þess að spara stórfé sem í dag fara í atvinnuleysisbætur og önnur útgjöld.

Það er nefnilega eitt stærsta vandamálið við að ætla að breyta langtímaskuldum í skammtímaskattaskuldir, að þetta fjármagn fer ekki út í hagkerfið.  Það skapar ekki ný störf (nema eitt og eitt á skattstofunum) í stað margfeldisáhrifa sem það myndi hafa að auka ráðstöfunartekjur fólk, sem eykur skattstofna á mörgum sviðum (veltuskatta, launaskatta, tekjuskatta af rekstri og fl.).  

Við erum á mjög mörgum sviðum komin yfir þolmörk í skattlagningu og yfirskattlagning fer í andhverfu sínu og skapar minni nettóskatttekjur.   Dæmi um þetta er að nú er búið að auka svo álögur á áfengi að "opinber" sala þess hefur stórlega minnkað.  Og sama hvaða álit menn hafa á áfengi og áfengisdrykkju, þá er þetta því miður ekki þannig að fólk hafi dregið úr þessari neyslu, heldur er verið að færa hana neðanjarðar í form heimabruggunar sem leiða af sér allskyns vandamál og skilar afar fáum krónum í ríkiskassann.

Sama er með þessa hugmynd um að breyta langtímaskuldum í skammtímaskattskuldir að slíkt þrengir að fólki enn frekar og takmarkar getu þess til þess að hafa örvandi áhrif á hagkerfið sem hlýtur aftur á móti eiga að vera forgangsverkefni, því með því einu að breikka skattstofn á þann veg, fást nægjanlegar tekjur í ríkissjóð og niðurskurður útgjalda verður sársaukaminni.

[Þorsteinn Siglaugsson, 20.3.2010 kl. 15:20]

Það er út af fyrir sig sjálfstætt viðfangsefni hvernig er skynsamlegast að haga skattlagningu og þá sjálfsagt að líta til þess hvaða áhrif einn skattur hefur á tekjur af öðrum sköttum.

Auðvitað greiðir verksalinn minni skatt þegar verkkaupinn greiðir meiri. Það segir sig sjálft. Niðurfelling skulda mun koma fram sem tap hjá bönkunum og draga þannig úr sköttum þeirra meðan hún eykur skatta þiggjendanna.

Eins og ég hef nefnt áður finnst mér eðlilegt að þessir skattar falli til um leið og ávinningurinn. Það er meginregla í allri skattlagningu. Þannig má líka draga úr neikvæðum skammtímaáhrifum.

[Jón Óskarsson, 20.3.2010 kl. 16:43]

Já þar erum við sammála Þorsteinn að skattar falli til um leið og ávinningur.  Þannig á meginregla að vera í skattlagningu bæði einstaklinga og rekstrar.

Það er því með öllu ótækt að ætlast til þess að hluta skatts af lækkun skuldi gjaldfalli strax á fyrsta ári eftir lækkun/niðurfellingu og meginþorri skattsins dreifist á 3 ár.   Í því er engin sanngirni og algjört ósamræmi til tilefni skattheimtunnar.

Við getum því verið sammála um tvennt í þessum nýjum hugmyndum.  Annars vegar að þetta eigi að skattleggjast sem fjármagnstekjur og hins að skattarnir dreifist á sambærilegan tíma og viðkomandi skuld sem lækkuð er.

Í þeim gögnum sem enn sem komið er, eru opinber er eftirfarandi setning um breytingar á skattalögum:  "......fella niður tekjufærslu vegna hluta af eftirgjöf veðskulda ..... og að þeirri fjárhæð sem eftir stendur verði dreift á þrjú ár"

Hér er bara talað um veðskuldir, þannig að lesa má út úr þessu það, svo fremi sem þetta verði ekki skýrar orðað í væntanlegu lagafrumvarpi, að aðrar skuldir en veðskuldir fái á sig fulla skattheimtu og það strax á fyrsta ári.  Þar verði ekkert "frítekjuþrep".

Skuldir einstaklinga eru samansettar af fjölmörgum þáttum og þeim fjölgar bara eftir því sem það dregst að leysa skuldavandann.  Það eru því ekki bara hreinar íbúðaskuldir og bílaskuldir sem ætla má að einstaklingar geti mögulega fengið lækkun á eða einhverskonar niðurfellingar.   Það er því skelfileg tilhugsun fyrir skulduga einstaklinga að hver króna sem hugsanlega verði gefin eftir sé skattlögð af fullum þunga.

[Þorsteinn Siglaugsson, 20.3.2010 kl. 23:39]

Ég vona þá bara að stjórnvöld verði sammála okkur. (Reyndar er þetta nú ekkert nema sögusagnir ennþá eftir því sem ég best veit, svo við getum kannski andað með nefinu).

[Jón Óskarsson, 21.3.2010 kl. 00:09]

Já enda getum við leyft okkur þann munað að velta þessu fyrir okkur fram og til baka án þess að verða kennt um að ákveða neitt í þessu :)

En umræða þar sem menn skiptast á skoðunum og velta hlutum fyrir sér frá sem flestum hliðum er bara af hinu góða og getur aldrei verið til annars en í besta falli að geta nýst einhverjum til leiðbeininga og fróðleiks.  Að sjálfsögðu væri best að þeir sem við stjórn eru hverju sinni og nefndarmenn á Alþingi nýttu sér góðar hugmyndir manna eftir því sem kostur er.

[Þorsteinn Siglaugsson, 22.3.2010 kl. 08:48]

Sammála því. Við ættum líklega að vera á þingi frekar en sumir aðrir