Dauðanum merkt

Í nýjasta hefti Hugar, tímarits félags áhugamanna um heimspeki, má finna þýðingar á tveimur stuttum greinum eftir hinn fræga ítalska heimspeking Giorgio Agamben. Annars vegar þýðingu Björns Þorsteinssonar á greininni „Við flóttamenn“ og hins vegar þýðingu Steinars Arnar Erlusonar á greininni „Líkamar án orða – gegn lífpólitísku húðflúri“. Kristján Guðjónsson heimspekingur ritar gagnlegan inngang um höfundinn, en gagnrýni Agambens á viðbrögð við kórónaveirunni, strax í upphafi, vöktu bæði athygli og hneykslan. Hann hefur hins vegar ekki látið það á sig fá, en fyrr á þessu ári kom út greinasafn hans „Where Are We Now – The Epidemic as Politics“.

Ég gríp hér niður í grein Kristjáns: „Þrátt fyrir gagnrýni og jafnvel fordæmingu frá kollegum hefur Agamben ekki dregið í land – þvert á móti. Þegar þetta er skrifað í ágúst 2021 hefur hann birt fjölda skoðanagreina um faraldurinn og fundið fjölbreytt skotmörk: sóttvarnir í jarðarförum, grímunotkun, fjarfundatækni. zoom-fyrirlestrar í háskólum, og bólusetningarpassar sem hann líkir við gulu stjörnurnar sem gyðingar voru merktir með í Þriðja ríkinu.

Eflaust er þar fulldjúpt í árina tekið, en engu að síður mætti velta því upp hvort spurningarnar sem Agamben varpar fram í verkum sínum verði ekki æ meira knýjandi eftir því sem undantekningarástandið, sem átti að vera tímabundið, dregst á langinn (og verður jafnvel að viðtekinni reglu?) Við erum að stíga inn í nýjan veruleika: samkomutakmarkanir gætu verið nauðsynlegar næstu árin, rakningarforrit í snjallsímum eru orðin hversdagsleg, og bólusetningarvottorð orðin að staðalbúnaði víða um heim – „lífpólitískt húðflúr“ til að fá aðgang að almenningsrými.“

Undir hinu lífpólitíska valdi tilheyrum við öll hinum útilokuðu, við erum öll homines sacri, segir Agamben í grein sinni "Uppfinning faraldurs" 2020. Í grein hans "Við flóttamenn" segir: "Þegar réttindi mannsins og réttindi borgarans standast ekki lengur á er hann að sönnu orðinn sacer (helgur/bölvaður) í þeirri merkingu sem orðið hafði í Rómarrétti til forna: dauðanum merktur."