Hvernig væri að spyrja ...

... hverjir séu megingallarnir við núverandi stjórnarskrá og hvers vegna nýja þurfi til að laga þá.

Ég er hræddur um að það yrði fátt um svör, enda líklegt að meirihluti þessa meirihluta hafi litla hugmynd um það.

Ný stjórnarskrá mikilvæg meirihlutanum

Athugasemdir

[Ásgrímur Hartmannsson, 10.12.2018 kl. 22:09]

Fyrir nokkrum árum voru þeir búnir að rissa upp "endurbætta" útgáfu af stjórnarskránni.  Ég las hana.  Hún ver eins, nema lengri.  Eitt atriði var orðað þannig að það væri löglegt að ganga í EB.  Meira var þar ekki að finna.

Ég held þetta lið sé fullt af lofti, síðan þá.

[Jóhannes Laxdal Baldvinsson, 11.12.2018 kl. 02:36]

Öfugt við þig Þorsteinn, þá er meirihluti landsmanna sem hefur tekið þátt í samningu nýrrar stjórnarskrár í gegnum vinnu Stjórnlagaráðs, og þar með gjörkunnugir málinu. Þótt sumir hafi gefið upp vonina um að alþingi verði við óskum um nýja stjórnarskrá þá eru það einmitt þeir sem hafa lagt á sig þá fyrirhöfn að rökræða um ýmsa kosti sem nauðsynlegt er að bæta. Þar á meðal undirritaður en á blogginu mínu er sérstakur flokkur helgaður mínum skrifum um stjórnarskrána og svo gerði ég ítarlegan samanburð á nýju stjórnarskránni og þeirri gömlu. Í stað þess að vera bara á móti af því einhverjir sem þér er illa við eða ósammála í pólitík lýsir ekki miklum þroska. Stjórnarskráin kemur öllum við þótt alþingi hafi tekið hana í gíslingu og noti sem dúsu þegar þörf er á að dreifa athyglinni frá pólitískum hrossakaupum um önnur mál

[Þorsteinn Siglaugsson, 11.12.2018 kl. 09:40]

Nú jæja. Var meirihluti landsmanna í nefndinni? Ég hélt að það hefðu verið nokkrir tugir manna.

En þú getur þá væntanlega svarað þessum spurningum:

1. Hverjir eru megingallarnir við núverandi stjórnarskrá?

2. Hverja þessara galla er ekki hægt að lagfæra með endurbótum á núverandi stjórnarskrá?

[Jóhannes Laxdal Baldvinsson, 11.12.2018 kl. 15:23]

Allir landsmenn gátu haft beina aðkomu að starfi stjórnlagaráðs.  Og fjölmargir nýttu sér það. Síðan þegar starfinu var lokið og drögin lágu fyrir sýndu allar kannanir að meirihluti landsmanna var ánægður með verkið og vildi þessa stjórnarskrá óbreytta.

Varðandi spurningarnar 2 vísa ég aftur í umfjöllun mína á blogginu mína. Til dæmis hér: https://johanneslaxdal.blog.is/blog/johanneslaxdal/entry/1105173/   þetta eru 5 samliggjandi pistlar sem lýsa minni afstöðu. Til dæmis segi égí lok fyrsta pistilsins, "Í næstu pistlum mun ég svo fjalla um endurskoðun á stjórnskipuninni. Endurskoðun á hlutverki forsetans. Endurskoðun á dómstólum, alþingi, kjördæmaskipun, kosningum til Alþingis, aðskilnað ríkis og kirkju, mannréttindi og þegnréttindi, ráðherra ábyrgð og landsdóm, landráð og framsal valds. Og síðast en ekki síst lýðræðisumbæturnar. Það má ýmislegt betur fara að mínu mati"

 Þarna kemur skýrt fram að ég var ósammála mörgu sem stjórnlagaráð setti inn í sín drög án þess að tíunda það aftur hér. En þegar vinnunni var lokið þá studdi ég nýju stjórnarskrána vegna þess að hún var afrakstur þverpólitískrar samvinnu kosinna fulltrúa og þjóðarinnar allrar sem lét sig málið varða.  Þessi núgildandi og gallaða stjórnarskrá er ekki sá sáttmáli sem núverandi þjóðfélag getur byggt á. Þetta nýta stjórnvöld og dómstólar sér og Alþingi er stjórnlaust og þingmenn og ráðherrar fremja hér landráð á landráð ofan og þjóðin kemur engum vörnum við ef forsetinn er handgenginn ríkisstjórninni eins og oftast er.  Ólafur Ragnar var einstakur forseti sem leyfði okkur að hafna icesave samningum þingsins 3x sinnum!  Slíkan forseta fáum við aldrei aftur og þess vegna verðum við að frelsa stjórnarskrána úr gíslingu þingsins og endurskrifa hana í okkar þágu til að styrkja hið lýðræðislega umboð stjórnvalds og dómara.

Vona að þetta svari öllum þínum spurningum Þorsteinn

[Guðmundur Ásgeirsson, 11.12.2018 kl. 21:13]

Ef ég má leyfa mér...

1. Megingalli: Það er ekki nærri því alltaf farið eftir stjórnarskránni. Tillaga: Prófum það fyrst og svo getum við lagt mat á útkomuna.

2. Sjá nr. 1. Endurbætur á þeim galla þarfnast breytinga á hegðun, ekki skjalinu. Finnist svo gallar á því sjálfu er vel hægt að laga textann.

[Þorsteinn Siglaugsson, 12.12.2018 kl. 16:14]

Sammála Guðmundur. Það er yfirleitt ákaflega erfitt að fá fram hvað menn telja að núverandi stjórnarskrá og hvers vegna ekki er hægt að bæta úr þeim. Svörin verða yfirleitt loðin og snúast meira um eitthvert ferli en raunverulegt innihald. Stjórnarskrá kveður á um stjórnskipun og grundvallarréttindi þegnanna. Ég held að núverandi stjórnarskrá kveði ágætlega á um þessi atriði. Hún á ekki að vera pólitísk stefnuyfirlýsing. Það eina sem ég tel nauðsynlegt að breyta er að þjóðaratkvæðagreiðslur verði hægt að kalla fram án þess að það sé að geðþótta forseta. Þessu er einfaldlega hægt að breyta í núverandi stjórnarskrá. Á síðasta eða þarsíðasta þingi var komin ágæt samstaða um þetta ásamt einhverjum fleiri breytingum, en tókst ekki að koma málinu í gegn vegna andstöðu aðila sem heimtuðu annað hvort þetta nýja plagg, sem er á margan hátt meingallað og lýsir óskýrri hugsun og litlum skilningi á hvað stjórnarskrá er, eða ekki neitt.

[Guðmundur Ásgeirsson, 12.12.2018 kl. 16:47]

"Það eina sem ég tel nauðsynlegt að breyta er að þjóðaratkvæðagreiðslur verði hægt að kalla fram án þess að það sé að geðþótta forseta."

Þessu er ég algjörlega sammála. Á vettvangi stjórnvalda er meira að segja búið að þróa prufuútgáfu af hugbúnaði (vefkerfi) til að halda utan um slíkar undirskriftasafnanir þar sem auðkenning er tryggð með Íslykli. Þessa tilraunastarfsemi er hægt að kynna sér nánar hér: Undirskriftalistar | Ísland.is

Þetta atriði er líka ein helsta uppspretta þeirrar gagnrýni sem ég hef haft á tillögu stjórnlagaráðs um nýja stjórnarskrá. Í henni er fjallað um þetta í 65.-67. gr. en þar eru ýmis skilyrði sett sem takmarka verulega möguleikann á að nýta slíkan málskotsrétt. Þar á meðal að mál skuli varða almannahag (sem er óskilgreint hvað þýðir) og að á grundvelli viðkomandi ákvæða sé hvorki hægt að krefjast atkvæðagreiðslu um fjárlög, fjáraukalög, lög sem sett eru til að framfylgja þjóðréttarskuldbindingum né heldur um skattamálefni eða ríkisborgararétt.

Nú hef ég reynslu af því að halda undirskriftasöfnun sem varð til þess að þáverandi forseti féllst á að beita svokölluðum málskotsrétti sínum samkvæmt 26. gr. núgildandi stjórnarskrá (þ.e. Icesave III). Það mál var fellt í þjóðaratkvæðagreiðslu og var síðar staðfest af EFTA dómstólnum að það var hin rétta niðurstaða. Þetta mál snerist m.a. um þjóðréttarskuldbindingar og fjárhagslegar skuldbindingar ríkissjóðs (sem þurfa að eiga heimild í fjárlögum). Vegna framangreindra skilyrða í tillögu stjórnlagaráðs er óvíst að slíkt mál gæti fallið undir málskotsrétt kjósenda eins og hann er útfærður í þeirri tillögu. Auk þess er þeirri spurningu algjörlega ósvarað, hver eigi í vafamálum að úrskurða um hvort mál falli undir þessi skilyrði eða ekki. Þess vegna er það mitt mat á þeirri tillögu að hún sé hreinlega ávísun á óvissuferð í þeim efnum og slíka óvissu er ekki gott að hafa stjórnarskrárbundna.

Ef ég ætti að velja eitt atriði til að bæta núverandi stjórnarskrá væri það einmitt þetta þ.e. málskotsréttur kjósenda og þar ekki um að ræða breytingu á núgildandi ákvæðum heldur hreina viðbót. Aftur á móti tel ég með framangreindum rökum að tillaga stjórnlagaráðs sé algjörlega ófullnægjandi hvað þetta varðar.

[Þorsteinn Siglaugsson, 12.12.2018 kl. 22:25]

Já, ég held að þetta sé einmitt gallinn við plaggið sem kom frá nefndinni. Það er margt óskýrt og orðalag loðið og síðan alls kyns yfirlýsingar sem eiga ekkert heima í stjórnarskrá. Sú röksemd að það verði að samþykkja þetta sem stjórnarskrá bara af því að það var skrifað finnst mér klén. Ekki síst þar sem þetta ferli var allt í skötulíki.

Geðþótti forseta varðandi þjóðaratkvæðagreiðslur er eitthvað sem á fremur heima í konungsríki þar sem konungur er uppspretta valdsins, en í lýðræðisríki þar sem uppspretta valdsins er þjóðin. Það er í raun sorglegt að breyting á þessu skuli hafa verið stöðvuð á sínum tíma þegar ágæt samstaða var komin um hana á þinginu.